Úrval - 01.07.1970, Blaðsíða 60

58
ÚRVAL
flytja matvæli og vatn til eyjar-
innar frá Ástralíu. Vatnsmagnið,
sem þangað er flutt árlega, nemur
hvorki meir né minna en rúmum
160 milljónum lítra.
Þegnar Nauru hafa vanizt því, að
lífið dekri við þá. Ríkisstjórnin hef-
ur sem sagt tryggt þeim öryggi frá
vöggu til grafar. Það má segja, að
þar sé um að ræða mesta velferð-
arríki veraldarinnar, velferðarríki
á hæsta stigi. Mánaðarleiga fyrir
hús er aðeins 4 dollarar og 30 cent
(og ókeypis viðgerðir). Læknis-
hjálp og skólamenntun (þ. e. skóla-
skyldunám frá 6 til 17 ára) er sömu-
leiðis ókeypis. Sama er að segja um
þá 350 talsíma, Sem eru á eyjunni,
dagblaðið, sem kemur út hálfsmán-
aðarlega, hárkollur, gleraugu og
jafnvel „Pilluna“. Eyjarskeggjar
eru flestir Polynesar, þ. e. a. s.
ósviknir Suðurhafseyjabúar, og láta
því hverjum degi nægja sína þján-
ingu og taka lífinu heldur létt. Þeir
hafa því ekki mikinn tíma til þess
að vinna erfiðisvinnu. Þess vegna
hafa þeir flutt inn 130 evrópska
verkfræðinga, 924 iðnaðarmenn frá
Hong Kong og 715 eyjarskeggja frá
Gilbert- og Elliceeyjaklasanum til
þess að vinna öll hin erfiðari og
óþrifalegri störf á eyjunni. Og de
Roburt forseti hefur gefið út fyrir-
mæli um, að lágmarksárslaun skuli
vera 1167 dollarar, svo að öruggt sé
nú, að engan skorti vasapeninga.
Sjálfur fær hann ekki nema 12000
dollara árslaun og 3000 dollara til
greiðslu á risnu og öðrum kostnaði.
STIG AF STIGI
En lífi eyjarskeggja hefur ekki
ætíð verið háttað á þennan veg.
John Fearn, skipstjóri á brezka
hvalveiðiskipinu ,,Hunter“ (Yeiði-
maður), varð fyrstur til þess að
finna Nauru. Var það árið 1798. —
Hann kallaði eyjuna „Indælu eyju“.
Uppivöðslusamir hvalveiðimenn,
strokumenn og alls konar ævin-
týramenn tóku brátt að koma við á
Nauru, þegar þeir áttu leið þar
framhjá. Og koma hvíta mannsins
skapaði brátt ýmis vandræði. Þeir
fluttu með sér áfengi, sjúkdóma og
skotvopn. Að 80 árum liðnum, þ. e.
þegar komið var fram á árið 1878,
logaði þar allt í bardögum. Ætt-
flokkar eyjarinnar, sem voru 12 að
tölu, bárust þá á banaspjótum, og
það linnti ekki drápum. Að lokum
tókst áhöfn þýzka fallbyssubátsins
„Eber“ að stilla til friðar á eyjunni
árið 1888. Þýzkaland fylgdi út-
þenslustefnu og var þá sem óðum
að ná tangarhaldi á ýmsum eyjum
á Kyrrahafi. Það lagði því eyjuna
undir sig. Og þannig hófst tímabil
erlendrar stjórnar á Nauru, en það
átti eftir að standa í 80 ár.
Árið 1905 gerði Ný-Sjálendingur-
inn Albert Ellis samning við þýzkt
félag fyrir hönd fyrirtækis síns,
Fosfatsfélags Kyrrahafsins. Og
brátt tók fyrirtæki þetta að moka
upp auðæfum á eyjunni. Eftir lok
fyrri heimsstyrjaldarinnar gerði
Þjóðabandalagið Nauru að brezku
verndarsvæði undir sameiginlegri
stjórn Bretlands, Ástralíu og Nýja-
Sjálands. Ríkisstjórnir þessara
þriggja landa stofnsettu svo fyrir-
tækið British Phosphate Commissi-
oners (BPC), sem keypti upp eign-
ir gamla námufélagsins. Það var