Vísir - 17.06.1944, Qupperneq 33

VÍSIR
ÞJÓÐHÁTÍÐARBLAÐ
33
Veiðaiíæiagerð Islands h/L
Hlutafélagið FiskimjöL
Það ei' augljóst mál, að jafn-
mikil fiskiþjóð og Islendingar,
verða að leggja mikið kapp á að
efla þann iðnað, sem lýtur að
fiskveiðastarfseminni. Það hef-
ir mönnum sjálfsagt lengi verið
ljóst, og ef til vill alla tíð síðan
Skúli Magnússon landfógeti
brauzt í því að koma hér upp
færaspunavei'ksmiðju um miðja
18. öld. En úr framkvæmdum
hefir litið orðið fyr en nú á sið
ustu árurn, er þjóðin virðist
vera að vakna til nýs skilnings
á iðnaðarmálum sínum. Slofn-
un Veiðarfæragerðar Islands
var mikilvægt spor i rétta átt.
Veiðai'færagerð Islands var
stofnuð 1933, og ári síðal
keyptu núverandi eigendur
verksmiðjuna. Hún var fyrst til
húsa í bakhúsinu vió Laugaveg
42, á horni Frakkastígs, en brátt
bar og fágætur drengskapar-
maður. Verður jafnvel ekki í
örstuttu ágripi af sögu Edin-
borgar gengið framhjá minn-
ingu hans, þvi að hann réðist
þangað um fermingu, óx með
verzluninni og setti að mörgu
leyti á hana sinn svip. — Meðal
annara starfsmanna má nefna
Pétur Jóhannsson fram-
kvæmdastjóra og Björn Hjalte-
sted sölustjóra, sem á hafa
hlaðizt aukin störf og ábyrgð
með sívaxandi verzlunarveltu
og rekstri.
Með tímanum þróaðist verzl-
unin úr almennri verzlun með
nauðsynjar i sérverzlun með
gler- og leirvörur og vefnaðar-
vörur. En heildverzlunin ann-
aðist verzlun með hreinlætis-
vörur alls konar, hjólbarða
(,,Goodrich“) og vefnaðarvör-
ur. Auk þess hefir heildverzlun-
in haft hönd í bagga með ýmis-
um þjóðnýtum fyrirtækjum,
svo sem veiðarfæragerð, netja-
gerð og fiskimjölsverksmiðju.
Verzlanirnar standa með mikl-
um blóma, enda hafa þær ver-
ið skynsamlega reknar og af
dugnaði, og er gott þegar slík
ævmtýri gerast með þjóð vorri.
óx starfsemin svo mjög, að
nauðsynlegt gerðist að reisa
henni nýtt hús, nr. 6 við Ein-
holt í Rauðarárholti, hinu nýja
verksmiðj uhverfi Reykj avikur.
Það hús var reist árið 1938 og
byggt sérstaklega með þarfir
starfseminnar fyrir augum.
Árin áður en Veiðarfæragerð-
in tók til stai'fa, voru fluttar inn
fiskilínur frá útlöndum fyrir
tæpa milljón króna, en nú er
svo komið, að mjög lítið er inn-
flutt af slíkum vörum. Fyrst i
stað stöi'fuðu í verksmiðjunni
fáeinir menn, en tala starfs-
manna jókst brátt með auknum
afköstum, og starfa þar nú að
staðaldi'i 20—30 manns og oft-
ast miklu fleiri.
Vélakostur verksmiðjunnar
hefir aukizt hraðfara. Byi'jað
var með einni vélasamstæðu,
tveim samvirkum vélum, tvinn-
ingarvél og lagningarvél, en
vélakostur var brátt aukinn upp
í 4 vélasamstæður, og eru þar
nú sex slíkar samstæður. Auk
þess hefir verksmiðjan 2
taumagerðarvélar, sem fram-
leitt geta alla tauma, sem á
landinu eru notaðir.
'Fyrst voru aðeins spunnar
2%—8 lbs. fiskilínur, en nú eru
þar framleiddar allar gerðir- af
línum.
Fyrstu árin hafði verksmiðj-
an norskan fagmann í þjónustu
sinni, unz hann hafði kennt
starfsmönnum allar vinnuað-
ferðir. Núverandi verksmiðju-
stjóri er Jón G. Jónsson.
Lagt hefir verið kápp á að
kaupa jafnan bezta fáanlegt
efni, en bezta garnið fékk verk-
smiðjan áður frá Italiu. Þaðan
hefir innflutningur teppzt af
hernaðarástæðum. Nú eru
fiskilínur einungis framleiddar
úr Sísalhampi og öngultaumar
úr bómull, en hvorttveggja var
áður framleitt úr fyrsta flokks
ítölskum hampi.
Veiðarfæragerðin er eign
verzlunarinnar Edinborgar, og
framkvæmdastjóri er Pétur Jó-
hannsson.
Hlutafélagið Fiskimjöl var
stofnað 1929 fyrir foi'göngu
þeii’ra feðga, Ásgeirs heitins
Sigurðssonar aðalkonsúls og
Waltei’s heitins sonar hans. Var
tilgangurinn sá, að koma upp
og reka fiskimjölsverksmiðjur.
Gerðist Walter heitinn fyrsti
framkvæmdastjói'i félagsins og
sinnti því starfi til dauðadags.
En síðan hefir Einar Pétursson
stórkaupmaður haft á hendi
f ramkvæmdast j órn. F ormaður
félagsstjórnar var Ásgeir Sig-
urðsson fyrstu árin, en síðan
hann leið Sigurður B. Sigurðs-
son konsúll.
Auk þess að reka verksmiðju
í Reykjavík, stendur íélagið í
nánu sambandi við h.f. Fiski-
mjöl á Isafirði, þar sem rekin
er verksmiðja. En aðalbækistöð
félagsins er að Kletti við
Reykjavik, þar sem það rekur
stóra verksmiðju, og hefir
reksturinn þar farið sívaxandi
undanfarin ár.
Fiskimjölsframleiðsla hefir
tvenns konar tilgang, annars
vegar að nýta úrgang, sem ann-
ars mundi fara forgörðum. Hef-
ir orðið mikill þjóðarhagur að
nýtingu fiskibeina, auk þess
sem fiskimenn hafa með þvi
fengið aukinn arð afla síns. Hitt
er að vinna úr úrgangnum
nytjayöru, sem um skeið var
allveruleg útflutningsvara og
vel seljanleg framleiðsla. En
jafnframt útflutningi sínum
hefir félagið jafnán haft nánar
gætur á sölumöguleikum inn-
anlands og aukið sölu á fóður-
og áburðarmjöli jafnt og þétt.
Á síðari árum hefir það kom-
ið berlega i ljós, að talsverður
markaður hefir skapazt fyrir
fóðurblöndur handa búpeningi.
Ái'ið sem leið réðist Fiskimjöl
h.f. þess vegna i að færa starf-
semi sína inn á’ nýtt svið, með
því að kaupa fóðurblöndunar-
vélar og hefja fx-amleiðslu á al-
hliða fóðurhlöndum. Var þetta
gert fyrir orðastað og áskoranir
fjölda bænda, sem góða reynslu
höfðu haft af fóðurmjöli fé-
lagsins og óslcuðu þess að fé-
lagið tæki að sér að framleiða
allar almennar fóðui’blöndur.
1 fyrrahaust var því hafizt
handa um framleiðslu fóður-
rnjöls undir vörumerkinu „Sól-
ar-fóðurbætir“. Tók félagið þeg-
nr að framleiða og selja sex teg-
undir fóðurs: Sólar-kúafóður,
Sólar-hænsnafóður, Sólar-hesta-
fóður, Sólar-svínafóður, Sólar-
beitarfóður og Sólar-i'efafóður.
Fóðurþlöndurnar eru fram-
lciddar úr ýmsum korntegund-
um, fiskimjöli, síldarmjöli og
fóðui'söltum, og útheimtir það
talsverða nákvæmni, að bland-
an sé rétt gei'ð og samkvæmt
þeirri samsetningu, sem bezt
hefir reynzt. Hefir félagið notið
aðstoðar fæi'ustu sérf^æðinga í
því skyni að ná sem nákvæm-
asti'i og beztri blöndu í hverju
tilfelli, en til grundvallar liggja
langar rannsóknir á fæðugildi
og bætiefnaþörf, ásamt prakt-
iskri reynslu. Samsetning nær-
ingarefnanna er í hverju tilfelli
rniðuð fyrst og fi’emst við nær-
ingarþörl' þeirra dýra, sem
blönduna á að gefa, en einnig
tekið tillit til aðbúðar, brúkun-
ar og loftslags.
Sala á fóðui’blöndum hefir
aukizt mjög fram yfir það, sem
í upphafi var ráð fyrir gert,
enda hafa óumbeðið horizt með-
mæli frá fjölda manns, sem
blöndurnar hafa reynt. Það get-
ur oi’ðið mikill sparnaður að
jxví, þegar fram líða stundir, að
geta hér á landi annazt fóður-
blöndun fyrir allar tegundir bú-
fjár, einkum þar sem ekki þarf
að kvíða því að hörgull verði
á fiskimjöli.
„Sólar“-fóði'ið hefir í’eynzt
pi'ýðilcgasti fóðurbætir. Af
kúafóðrinu eru framleiddar
tvær tegundir, A- og B-tegund,
og hafa báðar sýnt ágætan ár-
angur. Sarna er að segja um
hænsna-, svína-, hesta- og beit-
arfóður, þó að sala þess sé af
eðlilegum ástæðum mildu minni
en sala kúafóðurs. Refafóðrið
hefir og reynzt vel og bætt úr
brýnni þörf.
Þá er þess ógetið, að fiski-
mjöl hefir rutt sér mjög til
í'úms við garðyrkju og túnrækt,
síðan hörgull fór að verða á
erlendum tilbiinuum áburði.
Fiskimjölið samlagast fljótt
jarðveginum og tekur efna-
breytingum, sem reynast mjög
hollar. M;) það vafalítið teljast,
að í framtíðinni muni aukast
mjög notkun þess til ræktunar.
enda þótt aftur rýmkist um
innflutning erlends tilbúins á-
burðar.
Það er hveri’i þjóð holla'st að
búa sem bezt að sinu og nýta
sem bezt alla fi’amleiðslu sína.
1 því efni nægir ekki að ein-
blína á meginframleiðsluna,
heldur verður að hafa sífellt op-
in augun fyrir sem gagngerð-
asti’i nýtingu alls, er til fellur.
F iskirnj ölsf ramleiðslan hefir
verið einhver lielzta grein þess-
arar starfsemi, og reksturs-
aukning hlutafélagsins Fiski-
mjöls ber því ljósan.vott, að
hér er rétt á málum haldið og
stefnt í í’étta átt.
9