Vísir - 17.06.1944, Qupperneq 59

Vísir - 17.06.1944, Qupperneq 59
VÍSIR ÞIÓÐHÁTÍÐARBLAÐ 59 og sjóðurinn sé orðin eign bæj- arins „þó þannig, að aldrei má verja fé þessu til neins annars en þess, sem vér nú höfum tek- ið fram, nema þá til fullkomins leildiúss, ef svo mikið fé væri fyrir hendi“, þykir þeim til- hlýðilegt að fela umsjón leik- áhaldanna og scenuhússjóðsins oddvita bæjarfulltrúanna og tveimur mönnum kosnum úr flokki leikenda. Síðan koma á- \ kvæði um það, hvernig útláni leikáhalda skuli hagað og hvernig ávaxta skuli sjóðinn, er það eitt með öðru að leikflokk- ar, sem fá leikáhöldin léð, skulu leggja til sjóðsins minnst 50 ríkisdali og auk þess þau á- höld, sem þeir kunna að láta gera af nýju. Þá er sagt, að skrá yfir leikmunina fylgi gjafabréf- inu, en sú slerá er glötuð. Af eignaskrá sjóðsins 1897, þegar afhendingin fer fram til Iðnað- armannafélagsins og Leikfélags Reykjavíkur, má nokkuð ráða, hvað gefið hefir verið í fyrstu, en jafnframt ber eignaskráin það mcð sér, að töluverð van- höld hafa orðið hjá sjóðnum. Ákvæðið um afhendingu nýrra leikáhalda hefir verið trúlega haldið. Afhendingarskráin 1897 ber með sér að þá á „Coulissu- sjóður bæjarins" m. a. „66 kúl- issufleka af ýmsum stærðum og 20 baktjöld smærri og stærri á rúllum“, auk þess „2 rúllur til að sýna snjókomu og skip örn- ólfs“ (Vikingarnir á Háloga- Iandi). Rúningaskráin sýnir, að þá hafa verið til búningar í þessi leikrit, auk Holbergs bún- inga: Víkingana á Hálogalandi (leikið í Goodtemplarahúsinu 1892), Milli bardaganna (leikið i Skandinavíu 1882), Skugga- Svein (Ieikinn af gefendum 1866, af stúdentum 1873 í Glas- gowhúsinu, af skólapiltum 1880 og af Gleðileikjafélaginu 1886—87) og Hellismenn (leik- ið í Glasgow-húsinu 1873). Alls telur búningaskráin upp um eða yfir 160 „númer“, þ. ám. þó nokkra alklæðnaði, en auk þess mikið af vopnum og alls konar leikáhöldum. Peningar í sjóði voru hins vegar ekki nema kr. 786,45, þegar afhendingin fór fram, og hefir því ákvæðið um 50 ríkisdala tillag til sjóðsins fyrir afnot leikáhalda trauðlega eða alls ekki verið haldið. Og einu ákvæði gefendanna var aldrei sinnt. 1 fimmtu og síð- ustu grein gjafabréfsins mælir svo fyrir, að „forstöðunefnd sjóðsins „skuli ennfremur skyld á ári hverju að auglýsa á prenti skýrslu um ástand sjóðsins“. Allt í allt var áhaldaeign sjóðs- ins mikil og það var ekki að undra, að átök urðu á milli ein Búningsmyndir eftir Sig. Guðmundsson málara. T. v. peysufatabúningur og t. h. skautbúningur, eins og þessir búningar voru áður en Sigurður gerði breytingar á þeim. stakra manna og leikflokka um yfirráðaréttinn yfir áhöldunum áður en þau lentu hjá Leikfé- lagi Reykjavíkur, en þegar það félag var stofnað, var það tal- inn svo mikill styrkur fyrir fé- lagið, að leikáhaldaeign „Coul- issvisjóðsins“ var nefnd „drif- fjöðurin í hinu mikla sigur- verki“. Ef vikið er lílillega að því, sem á undan er gengið í leik- listarmálum bæjarins, áður en gjafabréfið fyrir „Coulissu- sjóðnum“ kemur fram, verður augljóst að stórhugur hefir ráð- ið athöfn gefendanna. Þeir sjá, að vöntun á sæmilegu leikhúsi stendur leiklistinni l'yrir þrif- um. Þeir vissu af eigin reynd, að það var erfitt að halda uppi sæmilegri leiklist, þegar leik- flokkarnir voru á sífelldum hrakningi á milli liúsa, sem voru ætluð til alls annars en sjónleikjasýninga. Skólapiltar höfðu leikið í sjálfum Latínu- skólanum, í Langalofti, svefn- skála pilta, og fyrir aldamótin 1800 í kennslustofu í llólavall- arskóla. Leikið hafði verið í yf- irréttarhúsinu og bekkir fengn- ir léðir handa áhorfendum úr Dómkirkjunni, sem hneykslaði Henderson forðum. Jón Guð- mundsson hóf borgaralegt sjón- leikjahald í Nýja klúbbnum í janúar 1857. Þá var fyrst seld- ur aðgangur að sjónleik hér í bæ. Oftast var leikið án mik- illa tilfæringa. Skólapiltar höl'ðu t. d. hvorki leiktjöld né fortjald fyrir leiksviði, hvað þá heldur upphækkaðan leikpall, fyrr en Sigurður Guðmundsson málari kemur til skjalanna. En ]>að munar líka um manninn, ])egar liann kemur heim að afloknu námi 1858. Ilann gerðist ])egar í stað ötull forvigismaður sjón- leikjanna, málaði leiktjöld, larð- aði leikendur i framan og réði búningum. Veturinn 1860.—61 var m. a. sýnt „Hrekkjabrögð Scapins“ og „Ævintýri á göngu- för“. Sigurður málaði mæta fögur baktjöld fyrir þessa leiki, hið fyrra sýndi „Neapelsborg á Italíu og fjörðinn við Neapel, en á bak við fjörðinn eldfjallið Vesúvius“, hið síðara sýndi: „Sólarlag við Eyrarsund, séð á milli trjáa í Eyrarsund og þar bak við í strendur Svíaríkis“. Það má með sanni segja, að Sig- urður liafi opnað bæjarbúum leið inn í töfraheima leiksviðs- ins, . enda var talið að menn myndu ekki láta sér lynda ann- að en sæmilega umgjörð um sjónleikina eftir að hafa kynnzt handbragði listamannsins. — Áhrif Sigurðar Guðmundssonar á íslenzka leiklist verða seint oftalin. Alkunnugt er hver áhrif hann hafði á Matthías Jochums- son og Indriða Einarsson, er þeir sömdu fyrstu sjónleiki sína „Útilegumennina“ og „Nýárs- nóttina“. Hið þjóðlega yrkisefni átti heldur hetur við skapferli Sigurðar Guðmundssonar. Hann var vakinn og sofinn í þjóðleg- um fræðum og meðan hand- leiðslu hans naut við var sann- kölluð Idómaöld ])jóðlegrar leik- ritunar í Latínuskólanum. Á tæpum áratug komu þaðan leik- rit eftir Kristján Jónsson Fjalla- skáld, Valdimar Briem og Jón Ólafsson, auk þeirra Matthíasar og Indriða. Allt voru þetta leik- rit, scm sóttu efni sitt i þjóð- lífið og sýnd í fyrsta sinn undir handarjaðri Sigurðar Guð- mundssonar. Áhrif Sigurðar á skáldin voru ef til vill meiri en þau vildu með góðu móti viður- kenna. Ummæli Matthíasar Jocluimssonar um sjónleikina 1879, en þá var Sigurður fall- inn frá, eru eins og mælt af hans munni. I formála fyrir leikjunum þá, sem voru allt út- lendir leildr, segir hann: Hér glóa nú, gestir, á bandi öll gullin í íslenzkum leik: Tóm fokstrá af fjarlægu landi, sem falla hér visin og bleik. Og við annað tækifæri tekur hann þó enn greinilegar í streng með Sigurði. Hann segir: „Ef dramatisk konst á ekki að verða til tómrar, ef ekki tví- ræðrar skemmtunar, ef hún á að verða list, sem menntar, fegrar og fullkomnar þjóðlífið — eins og öll konst á að gjöra, — þá verða menn að læra að leika sitt egið þjóðlíf.“ Það var
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140

x

Vísir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.