Vísir - 17.06.1944, Síða 111

Vísir - 17.06.1944, Síða 111
VÍSIR — ÞJÓÐHÁTÍÐARRLAÐ 111 I gróðurhúsi. 1894, og var skipaður stifts- læknir á Norður-Sjálandi. Jafn- vel eftir að Schierbeck var setzt- ur að á ættlandi sínu, lét hann sér mjög annt um velferð Garð- yrkjufélagsins íslenzka og skrif- aði margar fræðandi og hvetj- andi greinar i ársrit þess. Eitt það, sem afdrifa- og heillaríkast varð af athöfnum þessa danska landlæknis í þágu íslenzkrar garðræktar, var það, að árið 1890 réð hann í þjón- ustu sína ungan Eyfirðing, að nafni Einar Helgason, til garð- yrkjustarfá. Vegna þeirra kynna af Schierbeck og garðrækt háns gerði Einar Helgason garðrækt- ina að æfistarfi sínu, réðist utan til garðyrkjunáms og cr hann kom heim að afloknu námi við danskan garðyrkjuskóla, gerðist hann garðyrkjuráðunautur hjá Búnaðarfélagi Islands og veitti gróðrarstöð þess við Laufásveg í Reykjavík forstöðu frá því, er hún var stofnuð og, fram til 1920, er undirritaður tók við af honum. Voru þeir forsetar Bún- aðarfélagsins, Halldór Friðriks- son yfirkennari og Þórhallur Bjarnarson, síðár biskup, á- hugamenn um garðrækt og skildu gjörla þýðingu hennar fyrir þjóðina. Var Einar Helga- son þannig hinn fyrsti skóla- gengni garðyrkjufræðingur okkar. Hann var íslenzkumaður ágætur og skrifaði fjölda greina um garðræktarmál í blöð og tímarit. Eitt af því, sem þýð- ingarmest varð og bezt var þeg- ið af störfum Einars Helgason- ar, voru fræðirit hans um garð- yrkju: „Bjarkir“ um skrúð- garða, „Rósir“ um ræktun inni- blóma og „Hvannir“ um rækt- un matjurta. Hafa þær bækur komið alþýðu að ágætu gagni. Einar Helgason vann að fram- förum og útbreiðslu garðrækt- arinnar þar til hann andaðist, en það var 1935. Skömmu eftir 1920 verða þýð- ingarmikil tímamót í sögu garð- ræktarinnar á íslandi. Þá rísa hin fyrstu gróðurhús upp, ylj- uð af jarðhita. Með gróðurhús- unum hefst nýtt tímabil í garð- yrkju. Áður stunduðu menn garðyrkju aðeins yfir sumar- tímann og oftast sem aukastarf, en urðu að leita sér annara starfa frá hausti til vors. Með byggingu gróðurhúsanna verða þau umskipti, að nú er liæ'gt að stunda garðyrkju — ræktunar- störfin — allan ársins hring og við það verða garðyrkjumenn- irnir sjálfstæð stétt, sem stund- ar garðyrkju sem aðalatvinnu- veg og fæstir annað. Þennan tæpa aldarfjórðung, sem liðinn er síðan fyrsta litla ræktunar- húsið var byggt, hefir þróunin verið svo hröð að furðu gegnir, og fjöldi gróðurhúsa verið byggður á mörgum stöðum, þar sem jarðhiti er, sunnan lands og norðan og vestan. Aðeins einn landsfjórðungur hefir orðið mjög afskiptur hvað jarðhita snertir, Austurland. Nú eru ræktaðar hér margar tegundir blóma og ávaxta og matjurta, sem aldrei sáust hér á Islandi áður og fáa dreymdi um að nokkru sinni yrðu ræktaðir hér. Gróðurhúsaeigendur liafa í ríkum mæli notið þeirra gróða- ára, sem hafa staðið síðan nú- verandi styrjöld hófst, með stóraukinni kaupgetu neytenda, og hafa fjölgað gróðrarskálum sínum mjög mikið hin allra síð- ustu ár. Er þetta, að mínum dómi, eitt hið ánægjulegasta fyrirbrigði stríðsáranna, hve garðyrkjumánnastéttinni hefir l’jölgað og garðyrkjan orðið ör- uggur atvinnuvegur, og vart mun þurfa að óttast mikinn aft- urkipp á þessu sviði. Hér hefir rætzt draumur framsýnna manna, um hagnýtingu jarðhita til ræktunar, fyrr og betur en þá flesta hafði grunað. Mestar' eru þessar framkvæmdir eðli- inn, þar sem markaður er mest- ur, — við Reyki í Mosfellssveit, Reyki í ölfusi, Syðri-Reyki í Biskupstungum, svo að nefndir séu nokkrir staðir á Suðurlandi. Svo hraðfara hafa þessar fram- farir í gróðurhúsarækt verið síðustu árin, að við útsýn virð- ist opnast um enn stórkostlegri framfarir á komandi árum. Garðyrkjuskóli hefir verið stofnaður af ríkinu, á Reykjum í ölfusi, er Unnsteinn Ólafsson garðyrkjufræðingur veitir for- stöðu og hafa nokkrir nemend- ur útskrifazt þaðan á hverju ári. Garðyrkja til gagns og prýð- is hefir aukizt stórlega í land- inu það sem af er þessari öld, svó að fullyrða má, að aldrei hafi framfarir í þessari grein jarðræktarinnar verið svipaðar á jafn skömmum tíma. Tegund- ir matjurta eru nú fleiri rækt- aðar en áður og landsmenn skilja nú betur en áður, hvers virði það er, að hafa góð af- brigði af Jicim tegundum, sem þrífast hér. Allmikið hefir t. d. unnizt á um útbreiðslu betri kartöfluafbrigða en hér þekkt- ust áður og meðal annars vegna þess er kartöfluræktin árvissari en áður var í landinu, samfara aukinni notkun betri verkfæra en notuð voru áður. Trjágarðar eru nú mun al- gengari en áður var, í bæjiun og sveitum. Með stóraukinni trjárækt hefir til dæmis höfuð- staðurinn sjálfur breytt svip til hins betra á síðustu tveim ára- hann hafi fengið nýtt andlit, vegna þess mikla tpjágróðurs, sem gróðursettur hefir verið í görðunum kringum húsin. Má og að nokkru leyti þakka það því, að skógrækt ríkisins hefir nú aukið plöntuuppeldi sitt mjög mikið, svo að nú er stór- um auðveldara að fá plöntur af réttum trjátegundum keyptar cn áður. Til sveita má allvíða sjá myndarlega skrúðgarða og eru sumir ])eirra löngu þjóð- kunnir, svo sem garðarnir í Múlakoti í Fljótshlíð og „Skrúður“ síra Sigtryggs Guð- laugssonar á Núpi í Dýrafirði. Og skrúðgörðunum f jölgar með hverju ári, sem líður, garður til gagns og prýðis við bvert heim- ili er takmarkið, sem keppa þarf að. Þegar á allt er litið, cr óhætt að fullyrða, að garðyrkja lands- manna hefir tekið svo miklum stakkaskiptum síðan um alda- mótin, að það cr meir en sam- bærilegt við aðrar atvinnu- greinir íslendinga. En þá er fyrst vel, ]>egar sérhvcr okkar er orðinn dálítið brot af garð- yrkjumanni, sem kann að rækta nytsamar og fagrar jurtir, til gagns og yndis fyrir sig og sína. Það er takmarkið, sem keppa ber að. Víða má orðið sjá fallega garða í kauptúnum og kaupstöðum landsins og leggur fólk orðið miklu meiri áherzlu á það en áður, að fegra kringum híbýli sín. lega í námunda við höfuðstað- tugum, svo að segja má, að
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Vísir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.