Morgunblaðið - 05.05.1999, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
MIÐVIKUDAGUR 5. MAÍ 1999 53
Skýrar línur! -
Vilt þú breyta?
AÐ MINNSTA kosti
þrír af hverjum fjórum
landsmanna eru ósáttir
\úð kvótakei'fið í fisk-
veiðum og afleiðingar
þess. Þar ber hæst
kvótabraskið og auð-
söfnun hinna fáu út-
völdu, sægi-eifanna og
gjafakvótaþeganna.
Það sæidr mjög réttlæt-
iskennd mikils meiri-
hluta þjóðarinnar. Aðr-
ar afleiðingar eru
einnig alvarlegar.
Nýliðun er útilokuð í
greininni, brottkast afla
er gífurlegt og brottfall
fjánnagns með sam-
svarandi skuldaaukningu útgerðar-
innai’, þegar gjafakvótaþegar eða
réttartakar þeirra, svo sem erfingj-
ar, innleysa til sín sameign þjóðar-
innar, óveidda fiskinn í hafinu um
alla framtíð, með kvótasölu. Sjávai’-
þorpunum vítt og breitt um landið
hefur blætt og er að blæða út. Fólk-
ið missir atvinnuna og hrökklast
burt frá verðlausum eignum sínum,
en meðal meginmarkmiða laganna
um stjórn fiskveiða er þvert á móti
að treysta atvinnu og byggð í land-
inu með vemdun fiskistofna. Vemd-
unin hefur nær engu öðra skilað en
ofsagróða sægreifanna, sem þeir og
gæslumenn sérhagsmuna þeÚTa á
Alþingi verja með kjafti og klóm.
Gróði einstaklinga við kvótasölu
er mismunandi, þó oftast tugir
milljóna króna og margsinnis
hundruð milljóna króna. Hinir
stærstu geta að vild ráðskast með
þúsundir milljóna króna hver, svo
sem þeir Samherjafrændur svo
einhverjir séu nefndir, með sölu
hlutabréfa í fyrirtæki sínu, t.d. fyr-
ir eitt þúsund milljónir, sem er
næn-i markaðsverðmæti þeirrar
aukningar sem það fyrirtæki fékk í
viðbótar-gjafakvóta á þessu fisk-
veiðiári. Af slíkri sölu sameignar
þjóðarinnar myndi greiddur 10%
skattur af söluhagnaði.
Davíð og réttlætiskenndin
Nú liggur fyi-ir skýrt og skorin-
ort að þetta ráðslag særir ekki
réttlætiskennd Davíðs Oddssonar,
forsætisráðherra og formanns
Sjálfstæðisflokksins. Því lýsti hann
yfir fyrir alþjóð á Stöð 2. Réttlætis-
kennd hans og mikils meirihluta
þjóðarinnar á ekki samleið. Mun
hann særa réttlætiskennd sína til
að bæta þar úr? Nei! Það mun
hann ekki gera og ekki Sjálfstæðis-
flokkurinn eða þingmenn hans.
Þetta hefur mér og fleiram lengi
verið ljóst. En nú vita þetta allir. í
kosningayfirlýsingu Sjálfstæðis-
flokksins, sem birtist fyrst 29. apr-
íl, aðeins 10 dögum fyrir kosningar,
segir: „Löggjöf um stjórn fiskveiða
verður í þróun með það að leiðar-
ljósi að ná um hana frekari sátt og
hefur Sjálfstæðisflokkurinn sýnt
með ótvíræðum hætti vilja sinn til
að ná samstöðu meðal þjóðarinnar
um þetta mál.“ (Leturbr. mín.)
Hvaða sátt er verið að tala um, sem
á að ná „frekari sátt“ um? Það er
engin sátt fyrir hendi. Hinir fáu út-
völdu „eigendur" sameignarinnar í
hafinu eru e.t.v. flestir sáttir við
sitt kerfi. Um það verður engin
sátt hjá þon-a þjóðarinnar.
Sátt um hvað?
Hefur Davíð eða Sjálfstæðis-
flokkurinn komið fram með ein-
hverjar hugmyndir um breytingar,
sem „frekari sátt“ getur orðið um?
Engar fyrir þær kosningar, sem
fara í hönd. Davíð kom hins vegai’
með aldeilis dæmalausa hugmynd
sl. haust, sem var efnislega sú að
allur almenningur, sem kaupa vildi
hlutabréf í útgerðarfyrh’tækjum,
fengi sérstakan skattafslátt. Þetta
myndi þýða að selj-
andi sameignarinnar, í
formi hlutabréfa,
gi’eiddi 10% fjár-
magnstekjuskatt, og
kaupandinn fengi
skattafslátt, jafnvel
veralegan. Ríkið væri
sem sagt að greiða
fyrir það í formi skatt-
afsláttar kaupandans,
að sægreifinn hlyti
ofsagróða íyrir gjafa-
kvótann, sem afhentur
var án endurgjalds.
Þetta er forkastanleg
hugmynd. Engar aðr-
ar hugmyndh- hafa
heyrst frá Sjálfstæðis-
flokknum, enda vill hann engu
breyta sem máli skiptir. Það sýna
best viðbrögð Davíðs við dómi
Hæstaréttai’ 4. desember sl. í máli
Valdimars Jóhannessonar, sem
skipar 1. sæti á framboðslista
Frjálslynda flokksins í Reykjanes-
kjördæmi, gegn íslenska ríkinu og
fálmkenndar breytingar, sem gerð-
ar voru á lögunum um stjórn fisk-
veiða í janúar. Réttai-vitund Davíðs
og Hæstaréttar fara þar ekki sam-
an. Nú geta víst allir sem hafa yfir
Fiskveiðistjórnun
Láttu sannfæringu
ráða vali þínu, segir
Hlöðver Kjartansson,
sem hér skrifar
um kvótakerfið og
afleiðingar þess.
haffæra skipi að ráða fengið veiði-
leyfi, en mega ekkert veiða, nema
kaupa réttinn af þeim, sem fyrir
löngu hafa fengið öllum aflaheim-
ildum úthlutað. Þetta er það jafn-
ræði og atvinnufrelsi sem kvóta-
flokkarnir staðhæfa að standist
stjómarskrá. Formaður hins
stjórnarflokksins, Halldór As-
grímsson, brást þannig við dómin-
um, að stönguðust lögin um stjórn
fiskveiða á við stjómarskrá þyrfti
að breyta stjómarskránni. Vont er
þeiri’a ranglæti, en verra er þeirra
réttlæti! Þeir hafa engan vilja sýnt
til þess að uppfyllt verði sú krafa
sem í dóminum felst, að fiskveiði-
stjórnunarkerfið uppfylli skilyrði
stjórnarskrár um atvinnufrelsi og
jafnræði borgaranna. Með dómin-
um er núverandi kei’fi brostið. Þeir
sem ekki viðurkenna það eins og
við á um kvótaflokkana geta engu
breytt sem breyta þarf. Skattlagn-
ing veiðiheimilda svarar „í engu
þeim kröfum sem Hæstiréttur
gerði í umræddum dómi“ sagði
Þorsteinn Pálsson sjávarátvegsráð-
herra í umræðum um dóminn á Al-
þingi 5. desember sl. Auðlindagjald
breytir engu. Auðlindanefndin, sem
stjómarflokkamir hafa reynt að
skýla sér á bak við í kosningabar-
áttunni, gerir það ekki heldur.
Kosiiiiigarnar 8. maí
Kjósandi góður! Valið 8. maí er
einfalt. Þá er valdið þitt. Láttu
sannfæringu ráða vali þínu. Viljir
þú óbreytt ástand kýstu kvóta-
flokkana, sem gæta sérhagsmuna
hinna fáu útvöldu. Ef þú vilt
grundvallarbreytingar á kvótakerf-
inu og kvótabraskið burt og að at-
kvæði þitt nái til þess áhrifum á Al-
þingi skora ég á þig að kjósa
Frjálslynda flokkinn. Annars verð-
ur engu breytt sem máli skiptir.
Höfundur er lögmaður og skipar 7.
aæti á lisla Frjálslynda flokksins f
Reykjaneskjördæmi.
Hlöðver
Kjai’tansson
Aðför að sjómönnum
ÞAÐ vakti mikla at-
hygli að hinn nýi fjár-
málaráðherra var ekki
fyrr setztur í stóhnn
en hann hóf máls á að
afnema þyrfti hinn
svokallaða sjómanna-
afslátt og létta þeirri
byrði af ríkiskassan-
um.
Það hefh’ einnig
vakið athygh og undr-
un að forystumenn
helztu lénsveldanna,
Granda, Samherja, UA
og Þormóðs ramma,
hafa allir kveðið upp
úr með það að undan-
förnu að endurskoða
þyrfti launakjör sjómanna með
stórskerðingu fyrir augum.
Nú er það ekki nýtt fyrirbrigði
að Þríhross og Bogesenar allra
tíma vilji skerða kjör launamanna.
Hitt kemur á óvart, að það skuli
gert á sama tíma og umboðsmenn
greifanna á Alþingi og í ríkisstjórn
keppast um fyrir kosningar að lýsa
velsæld fyrirtækjanna og þjóðar-
innar allrar vegna fiskveiðistjórn-
ar, sem þeir lýsa sem hinni full-
komnustu í heimi. Homsteini far-
sældar og hagsældar íslenzku þjóð-
arinnar.
En mikill vill meira. Þótt kvóta-
flokkarnir séu búnir að færa léns-
herrunum sjávarauðlind alþjóðar
að gjöf að fjárhæð hundi’uð millj-
arða er það þeim ekki nóg. Að sjó-
menn eigi einhvern rétt til þeirra
auðæfa er álíka fima og ef þrælar
miðalda hefðu gert tilkall til tekna
lénsveldisins.
Og nú, þegar að því líður að örfá-
ir auðmenn verða einráðir um aðal
auðsuppsprettu þjóð-
arinnar, munu þeir að
sjálfsögðu skammta
vinnuþýjum sínum úr
hnefa. Þeh’, sem æmta,
verða umsvifalaust
reknir úr starfi, enda
virðast greifarnir ekki
þurfa að gera sér
áhyggjur vegna sam-
taka sjómanna. Þar
era ýmsir í forystu,
sem kyssa á vöndinn
auðmjúkir.
Ráðamenn virðast
nú vera búnir að
gleyma því á hvaða
rökum sjómannaaf-
slátturinn var reistmv
Eða láta sig engu um það varða.
Þeir, sem þekkja til starfa sjó-
manna á Islandsmiðum, vita að þau
Sjómannaafsláttur
Þeir, sem neita að
hlusta á sanngjarnar
lausnir, segir Sverrir
Hermannsson, en
skara áfram eld að
sömu kökunni, eru að
leika sér að eldi.
eru ekki sambærileg við nein önn-
ur. Þau era miklu áhættusamari,
þótt mikið hafi áunnist í öryggis-
málum.
Menn dvelja langdvölum frá
heimilum sínum. Sjómenn fá með
engum hætti sambærilegum notið1'
samfélagsþjónustu margvíslegrar,
sem öðram stendur til boða. Sjó-
mannskonur færast miklu meira í
fang um framfærslu og uppeldi
barna sinna en aðrar. Þær eiga
einnig miklu örðugra um vik að
stunda vinnu utan heimilis.
Þess má geta, að sjómannaaf-
sláttur er ekki séríslenzkt fyrir:
brigði. Hann tíðkast í Noregi. I
Færeyjum tóku menn upp 15% sjó-
mannaafslátt sl. sumar. Er um
hann góð samstaða, enda hefir
engu lénsveldi sægreifa verið kom-.
ið upp á þeim eyjum.
Það þarf engan að undra, þótt
upp komi hugmyndir um niðurfell-
ingu sjómannaafsláttar. Allar auka
ívilnanir til handa almennum
launamanni er fleinn í holdi frjáls-
hyggjumanna. Þetta hefir Hannes
Hólmsteinn auðvitað bent forystu
Sjálfstæðisflokksins á, enda stjóm-
ar hann hugmyndafræði þeirra.
Svo lágt áttu þeir eftir að lúta.
Þær blikur era á lofti í íslenzkum
stjórnmálum, að enn um hríð muni
fram halda sú óáran sem gandríður
efnahagskei’finu: Gjafakvótinn og
frjálst framsal hans. Aldrei í sögu
íslands hefii’ jafn fáum verið færð-
ur í hendur slíkur fima auður með
jafn óbilgjörnum hætti.
Þeir, sem neita að hlusta á sann-
gjamar lausnir, en skara áfram eld
að sömu kökunni, era að leika sér
að eldi. Eldi, sem hleypa mun þjóð-
félagsbyggingunni í bál og brand
innan örfárra ára, með umbrotum,
sem ekkert slökkvilið kann að ráða
við.
Höfundur er formaðiir Frjálslynda
flokksins.
Sverrir
Hermannsson
Sómasamleg fram-
færsla - mannréttindi
ÞAÐ ER dapurlegt
að skoða hvernig kjör
þeirra verst settu, ör-
yi’kja og ellilífeyris-
þega, hafa rýrnað í
samanburði við kjör
annarra á undanfóm-
um góðærisái’um.
Framsóknarmenn telja
þennan hóp greinilega
ekki til fólks þegar þeir
tala um fólk í fyrirrámi
og sjálfstæðismenn
virðast ekki vita að
hann sé yfirleitt til
þegar þeir tala um ár-
angur fyrir alla.
Kaldhæðni
Forsætisráðherra kallar til talna-
spekinga sína og þeir reikna út af
fullkominni kaldhæðni að prósent-
urnar sýni það að fólk í hrikalegum
aðstæðum hafi aldrei haft það
betra. í skýi-slu sem þeir leggja
fram er snúið út úr staðreyndum
m.a. með því að tala um að það sé
eðlilegra að miða þróun bóta þess-
ara einstaklinga við almenna launa-
þróun heldur en þróun lágmarks-
launa. Hækkun lágmai’kslauna um-
fram önnur laun var að sjálfsögðu
viðurkenning á því að laga hafi
þurft stöðu þeirra verst settu um-
fram aðra. Því er samanburðurinn
við lágmarkslaunin auðvitað réttur.
Undanfarin 5 ár hafa lágmarks-
launin hækkað um 52% en bætur til
75% öryrkja hafa einungis hækkað
um 22%. Sú staðreynd að ef skatt-
leysismörk hefðu fylgt launaþróun
á kjörtímabilinu væra þau um
77.000 í stað 58.000 gerir að verk-
um að nú era þessir hópar farnir að
borga skatta af strípuðum bótum.
Frelsið
Heimdellingar hafa malað um
frelsið en það er greinilega ekki
frelsi allra, Samflokks-
menn þeirra í ríkis-
stjórn hafa séð til þess
með því að standa fyr-
ir og viðhalda stór-
kostlegri frelsisskerð-
ingu. Það er lítið gagn
að hafa frelsi til að
velja á milli sjónvarps-
stöðva þegar maður
hefur ekki einu sinni
efni á einni. Eða þá
frelsi til að horfa á
vöraúrvalið inn um
gluggann með tóma
vasa. Þessir hópar
hafa heldur ekki tæki-
færi til þess að njóta
frelsis hlutabréfa-
markaðarins og njóta ávaxtanna af
einkavæddum fyrirtækjum, aurinn
dugir varla fyrir því.
Kosningar
Húmanistaflokkurinn
setur það fram sem
forgangsmál, segir
Kjartan Jdnsson, að
bætt séu kjör hinna
verst settu.
Mannréttindi
Stór hluti landsmanna er á ein-
hverjum tíma á ævi sinni í lægstu
launaflokkum. Þegar fólk er ungt,
jafnvel áður en það hefur lokið
fullu námi eða tímabundið af öðr-
um ástæðum. Það era mjög fáir
sem hafa þessi laun til lengdar. Ör-
yrkjar hafa margir ekkert annað
en bæturnar og e.t.v. eitthvað smá-
ræði úr lífeyrissjóði. Ólíkt vinnandi
Kjartan
Jónsson
fólki með lág laun hafa þeir ekki
tök á því að auka tekjurnar með
því að vinna mikið. Það era mann-
réttindi, ekki ölmusa, að hafa þá
framfærslu sem þarf til þess að
geta, ekki aðeins sinnt framþörfun-
um, heldur verið félagslega virkur
einstaklingur.
Neyð
Húmanistaflokkurinn setur það
fram sem forgangsmál að bætt séu
kjör þessara hópa. Hann setjur
jafnframt fram tillögur um hvernig
hægt sé að framkvæma það án
kostnaðarauka með breytingum á
almannati’ygginga- og lífeyi’is-
sjóðakerfinu. Þetta era tillögur
sem tekur tíma að koma í fram-
kvæmd en ástandið er þannig að
það er nauðsynlegt að bregðast við
fljótt. Við Islendingar bregðumst
yfirleitt vel við þegar við skynjum
neyð annarra. Við þurfum að
bregðast við þessari neyð, hún er
mjög raunveraleg fyrir þúsundir,
íslendinga og við þurfum að gera
það fljótt.
Höfundiir eríl. sæti á lista Húman-
istaflokksins í Reykjavík.
Hugsaðu um húðina
er frábært á
sjúkrahúsinu
og enn betra
heima!
Fæst í flestum apótekum
Dreifing T.H. Arason sf.,
fax/sími 554 5748 og 553 0649