Morgunblaðið - 05.05.1999, Blaðsíða 62

62 MIÐVIKUDAGUR 5. MAÍ 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Velferð Qölskyld-
unnar í öndvegi
Vinstrihreyfingin -
grænt framboð er nýtt
afl í íslenskum stjórn-
málum, óbundið af
mistökum og sviknum
loforðum úr fortíðinni.
Nafn hreyfingarinnar
gefur vel til kynna
hver helstu áherslumál
hennar eru. Seinni
^ hluti nafnsins leggur
áherslu á mikilvægi
umhverfismála. Sem
betur fer fjölgar þeim
sem vakna til vitundar
um það að jörðin og
auðlindir hennar eru
undirstaða lífs á jörð-
inni. Við höfum ekki
fengið jörðina í arf til eignar og
ráðstöfunar frá forfeðrunum, held-
ur höfum við hana að láni frá börn-
um okkar og barnabörnum. Okkur
ber því að skila henni þannig að
þau geti einnig notið auðlinda
hennar í framtíðinni. Fyrri hluti
nafnsins gefur til kynna áherslu
okkar á félagslegan jöfnuð og jafn-
rétti, sígild áhersluatriði vinstri-
stefnu í stjórnmálum.
Við höfnum sektar-
kenndaráherslunni
Undanfarið hafa framsóknar-
og sjálfstæðismenn haldið því
statt og stöðugt að okkur að allir
hafi fengið hlutdeild í góðærinu.
Þeir halda gjarnan á lofti ýmsum
tölum því til stuðnings og í loftinu
liggur sá boðskapur þeirra að
þeir, sem ekki njóti góðærisins
> geti því sjálfum sér um kennt.
Þessu höfnum við al-
farið og bendum á að
stjórnvöld hafa hér al-
farið ráðið ferðinni
með tekjutengingu
launa, niðurskurði op-
inberrar þjónustu,
þjónustugjöldum í
heilbrigðis- og
menntakerfi o.fl.
Einkavæðing opin-
berra fyrirtækja og
flutningur hundraða
milljóna króna á örfá-
ar hendur í sjávarút-
vegi, hefur gert fáa
mjög ríka og aukið
bilið milli þeirra, sem
eiga og þeirra sem
ekki eiga peninga. Þetta er einnig
verk stjórnvalda.
Grundvallarbreytingar
nauðsynlegar
Þá grundvallarbreytingu viljum
við gera að lægstu laun fyrir 40
stunda vinnuviku dugi til eðlilegrar
framfærslu. Við stefnum að 35
stunda vinnuviku eins og í ná-
grannalöndunum. Við viljum þrep-
skiptan tekjuskatt sem feli í sér
raunverulegan hátekjuskatt og hlífir
fólki með lágar tekjur og við viljum
þak á jaðaráhrif í skattkerfinu. Við
viljum að öll heilbrigðisþjónusta
verði greidd af sjúkratryggingum
og leggjum til grundvallarbreyting-
ar á almannatryggingalöggjöfinni.
Réttur til launa (bóta) frá Trygging-
arstofnun verði algerlega einstak-
lingsbundinn, óháður launum maka
og launin fylgi almennri launaþróun
Sigtryggur
Jónsson
Menntun og mann-
auður - Sóknar-
færi Vestfirðinga
EITT mikilvægasta
verkefni komandi rík-
isstjórnar í málefnum
landsbyggðarinnar eru
menntamál. Auðvelda
* þar fólki í undirstöðu-
atvinnugreinum Vest-
fjarða, til sjávar og
sveita, aðgang að auk-
inni menntun, með
meira framboði á sviði
símenntunar. Asamt
því að skapa ungu fólki
menntun á heimsmæli-
kvarða er endur-
menntun lykillinn að
velmegun framtíðar-
innar. Það er einfald-
lega of dýrt fyrir ein-
stakling í starfi að sækja menntun
til höfuðborgarinnar, bæði vegna
Kosningar
Menntamálin eru
að mati Margrétar
Geirsdóttur
mikilvægustu mál
framtíðarinnar.
ferðakostnaðar og fjarvista úr
vinnu.
Brýnustu þarfir Vestfirðinga í
framtíðinni liggja í aukinni og betri
framhaldsmenntun ásamt uppbygg-
ingu menntunar á háskólastigi.
Framhaldsskólinn þarf að vera lif-
andi, framsækin stofnun sem laðar
að sér nemendur og hæfa kennara.
Skólinn á að vera forystuafl í að
bjóða upp á mjög svo þarfa símennt-
^un fyrir atvinnulífið ásamt því að
« fóstra þann vísi sem kominn er í
formi fjarkennslu á há-
skólastigi. Einnig vil ég
benda á að þörf fyrir
menntun forystumanna
í menningar- og íþrótta-
félögum mun aukast
verulega á komandi ár-
um ef við viljum vera
samkeppnishæf í menn-
ingu og afþreyingu í
framtíðinni. Fram-
haldsskólinn á að vera
'forystuafl í því átaki.
Möguleikar á fjar-
kennslu á Internetinu
munu margfaldast á
næstu árum. Þannig
verður dregið verulega
úr þeim aðstöðumun
sem dreifbýlið býr við í samanburði
við höfuðborgarsvæðið.
Sjálfstæðismenn leggja mikla
áherslu á menntamálin fyrir þessar
kosningar. Stórvirki hefur verið
unnið á því sviði sl. fjögur ár undir
forystu sjálfstæðismanna. Komist
sjálfstæðismenn til valda eftir kosn-
ingar munu menntamálin vera ein
af megin viðfangsefnum og áhersl-
um, og vil ég í því sambandi vitna í
orð forsætisráðherra, Davíðs Odds-
sonar í Þjóðarsál á rás 2. „Mennta-
málin eru að mínu mati mikilvæg-
ustu mál framtíðarinnar. Það hefur
ýmislegt verið gert á yfirstandandi
kjörtímabili í þessum málaflokki, en
hvemig getum við gert enn betur
og tryggt börnunum okkar mennt-
un á heimsmælikvarða?"
í menntun liggja helstu sóknar-
færi íslendinga á nýrri öld. Undir
forystu sjálfstæðismanna tryggir þú
helst samkeppnishæfi þjóðarinnar í
framtíðinni. Þannig tryggir þú ár-
angur fyrir alla.
Höfundur skipar 6. sæti á listu
sjálfstæðismanna á Vestfjörðum.
Margrét
Geirsdóttir
Fjölskyldumál
Stjórnarliðar halda því
fram að við getum
sjálfum okkur um
kennt ef við höfum
ekki fengið hlut í góð-
ærinu, segir Sigtrygg-
ur Jónsson. Þessu
höfnum við alfarið.
í landinu. Við leggjum áherslu á að
elli- og örorkulífeyrir og greiðslur
vegna atvinnuleysis verði ekki undir
lágmai’kslaunum og lífeyrir skerðist
ekki vegna sjúkrahússvistar. Við
viljum gera stórátak í uppbyggingu
á þjónustu fyrir fatlaða og gera þau
lög, sem nú þegar eru þeim tO bóta,
fullvirk, eins og lög um aðgengi fyrir
fatlaða o.fl. Við viljum lengja fæð-
ingarorlof í 12 mánuði og tryggja að
báðir foreldrar geti notið þess, ann-
ist þeir bamið saman. Stofnaður
verði sérstakur sjóður, sem allir at-
vinnurekendur greiði í og úr honum
greitt til fólks í fæðingarorlofi.
Tryggt verði að félagsleg úrræði í
húsnæðismálum verði hluti af vel-
ferðarkerímu og mörkuð verði opin-
ber stefna gegn kynferðislegu of-
beldi gagnvart konum og bömum.
Við viljum gera stórátak í aðstoð við
unga vímuefnaneytendur þ.m.t.
meðferð, endurhæfing, námsmögu-
leikar og aðlögun að samfélaginu
eftir meðferð, en ekki síst þarf að
stórefla forvamir, bæði í formi
fræðslu og uppeldis, en ekki síður
með eflingu löggæslu og tollgæslu.
Velferð fyrir alla
Samkvæmt samanburði á fjöl-
skyldumálum á Islandi og öðmm
Norðurlöndum ver Island minnst-
um fjármunum til fjölskyldu og
bamamála og útgjöld til félagsmála
f löndum Evrópska efnahagssvæðis-
ins em lægst á íslandi. Þessu viljum
við breyta og skomm á þig, kjós-
andi góður, að veita okkur brautar-
gengi til þess með því að setja x við
U á kjördag hinn 8. maí nk.
Höfundur er sálfræðingur og i 2. sæti
á Hsta Vinstrihreyfíngarinnar - græns
framboðs í Reykjaneskjördæmi.
ÞAÐ VAR góð grein
sem Morgunblaðið
birti eftir Halldór
Blöndal samgönguráð-
herra nýliðinn 1. maí. I
þessari grein kom
fram staðfesting á því
hve mikilvæg var til-
laga okkar Arnbjargar
Sveinsdóttur um jarð-
göng á Austurlandi,
þ.e. göng milli Reyðar-
fjarðar og Fáskrúðs-
fjarðar.
Við afgreiðslu til-
lögunnar vaknaði
jarðgangaumræðan
aftur, en með af-
greiðslu vegáætlunar
fyrir ári var öllum slíkum áform-
um slegið á frest um ótiltekinn
tíma. I stað þessarar ákvörðunar
Kosningar
Miðhlutinn úr grein
ráðherrans, segir Egill
Jónsson, er einhver
merkilegasta miðja
sem birst hefur á
prenti á Islandi
um jarðgöng.
er nú hafinn hjá Vegagerð ríkisins
undirbúningur að nýrri jarð-
gangaáætlun sem á að liggja fyrir
þegar endurskoðuð vegáætlun lít-
ur dagsins ljós um það bil að ári
liðnu.
Önnur „þungamiðja“ í grein ráð-
herrans er í niðurlagi hennar. Þar
fjallar ráðherrann um þær for-
sendur sem jarðgangaframkvæmd-
irnar ráðast eftir. Þetta þótti mér
vænt um að sjá. Hér eru nefnilega
komnar í heilu lagi forsendur fyrir
gerð Reyðarfjarðar-Fáskrúðsfjarð-
arganganna eins og
við Arnbjörg röðuðum
þeim í tillögu okkar.
Vinnulagið við nýju
jarðgangaáætlunina er
því sniðið fyrir göngin
eystra.
Miðhlutinn úr grein
ráðherrans er einhver
merkilegasta miðja
sem bh'st hefur á
prenti á Islandi um
jarðgöng. Þar kemur
nefnilega fram að
margt er líkt með
göngunum fyrir aust-
an og norðan. Þegar
litið er til markmið-
anna eins og að framan
er lýst og aðstæðnanna eystra er
eins gott að menn átti sig á hvar
möguleikamir í þessum efnum eru
þegar til gangaröðunarinnar kem-
ur. Það er auðvitað hárrétt sem
ráðherrann segir að margt er líkt
um aðstæður við göng fyrir austan
og norðan og þannig kunna að-
stæður að vera víðar. Það skýrist
þegar samgönguráðherrann leggur
fram tillögur sínar um röð þessara
mikilvægu framkvæmda. Þá verð-
ur gaman að lifa. Þá skálum við
Arnbjörg svo glymur um allt Aust-
urland.
Eg þakka Halldóri Blöndal fyrir
þessa grein. Hún setur jarðganga-
umræðuna í nýtt Ijós og er því afar
mikilvæg. Það er því eins gott að
menn hætti að deila og taki saman
höndum til að nurla saman ein-
hverjum krónum til jarðganga-
framkvæmda. Þótt arðsemi þess-
ara framkvæmda sé sums staðar
mikil, eins og Reyðarfjarðar-Fá-
skrúðsfjarðarganganna sem
myndu borga sig upp á 15 árum
eða skemmri tíma, þá verða menn
auðvitað að lúta að lægri arðsemi
og þess vegna er eins gott að fara
að safna.
Höfundur er alþingismaður.
Menntun
Niðurstöður alþjóð-
legra kannana á náms-
getu skólabarna, segir
Eiríkur Jónsson, hljóta
að hringja viðvör-
unarbjöllum.
Á tímum góðæris hefur mennta-
kerfið engan veginn verið bætt eins
og nauðsyn bar til. Og það dugir
ekki að benda endalaust á fjárskort
til réttlætingar ástandinu. Öll vit-
um við að ríkissjóður er ekki ótæm-
andi, en stjórnmál snúast um for-
gangsröðun. Og forgangsröðun í
þágu menntunar hefur ekki verið
ofarlega á borði síðustu ár, þótt hún
hafi verið það í orði.
Það er ekki nóg að gorta af því að
við séum menningarþjóð og að við
stöndum ótrúlega framarlega í
tækni- og hugbúnaðarvinnu miðað
við höfðatölu. Niðurstöður alþjóð-
legra kannana á námsgetu skóla-
bama hljóta að hringja viðvörunar-
bjöllum. Verði ekki gripið í
taumana vöknum við einn góðan
veðurdag upp við það að við stönd-
um nágrannalöndum okkar langt
að baki hvað menntun og vísindi
varðar. Og það er of seint að byrgja
brunninn þegar barnið er dottið of-
an í. Það er kominn tími til að sýna
viljann í verki og Samfylkingin ósk-
ar eftir umboði þínu til þess.
Höfundur skipar 9. sæii á lista
Samfylkingarinnar á Vesturlandi.
Fjárfest
í framtíð
UM GILDI mennt-
unar virðast allir meira
eða minna sammála,
a.m.k. á tyllidögum.
Því miður hefur ís-
lenska menntakerfið
þó ekki hlotið þann
sess á fjárlögum og í
framkvæmd sem því
ber.
Öflugt menntakerfi
þar sem hver einstak-
lingur, óháð þjóðfé-
lagsstöðu, getur komið
og sótt sér góða og
fjölbreytta menntun
hlýtur að vera höfuð-
markmiðið. Menntun
er fjárfesting til fram-
tíðar og möguleikar okkar til að
skapa þjóðfélag framfara á næstu
öld eru fólgnir í að nýta þann
mannauð sem býr í æsku landsins.
Samfylkingin vill stórauka fjárfest-
ingu í menntun á næsta kjörtíma-
bili og bæta skólakerfið allt frá
leikskólum til háskóla með virkri
og skynsamlegri nýtingu fjármun-
anna. Hún vill koma á skemmri
námsbrautum á framhalds- og há-
skólastigi, auka tölvukennslu í
skólum, efla vísindarannsóknir og
þróunarvinnu og endurskoða lögin
um Lánasjóð íslenskra náms-
manna, m.a. þannig að teknar verði
upp samtímagreiðslur, grunnfram-
færsla hækkuð og endurgreiðslu-
byrði lækkuð. Það er
deginum ljósara að úr-
bóta er þörf. Framlög
Islands til mennta-
mála hafa skv. skýrslu
OECD undanfarin ár
ekki náð meðaltali
OECD. Svo dæmi séu
tekin eyða hin Norð-
urlöndin u.þ.b. 50 pró-
sentum meira af
landsframleiðslu sinni
í menntakerfið en Is-
lendingar. Auk þess
hefur kostnaði í sí-
auknum mæli verið
Eiríkur velt yfir á námsmenn
Jónsson sjálfa og jafnrétti til
náms þannig í reynd
afnumið. Gjaldtaka hjá náms-
mönnumum verður þannig sífellt
meira áberandi, sbr. innritunar-
gjöld, efnisgjöld, fallskattur o.fl.
Lánasjóður íslenskra námsmanna
sinnir engan veginn því hlutverki
sem honum er ætlað skv. lögum og
fjöldi ungs fólks treystir sér ekki í
nám vegna þeirrar lágu fram-
færslu sem hann býður upp á. Sú
bragarbót sem menntamálaráð-
herra gerði nú rétt fyrir kosningar
er einungis dropi í hafið.
Valdhafarnir féllu á prófinu
Núverandi valdhafar hafa ein-
faldlega fengið sín tækifæri í
menntamálum - og fallið á prófinu.
Nú þurfum við
ekki að rífast
lengur, Halldór!
Egill
Jónsson