Morgunblaðið - 05.05.1999, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
MIÐVIKUDAGUR 5. MAÍ 1999 31
Var árásunum ætlað
að hjálpa Milosevic?
London. The Daily Telegraph.
Reuters
SERBAR með mynd af Ieiðtoganum. Milosevic hefur verið kallaður Slátr-
arinn á Balkanskaga, nýr Hitler og striðsglæpamaður en þó telja sumir,
að hann sé jafnvel skárri en þjóðemisöfgamennimir í kringum hann.
MARKMIÐIN
Talið var að Milosevic
einn gæti samið um
Kosovo og það átti að
auðvelda honum með
mjög takmörkuðum að-
gerðum af hálfu NATO.
ÞEGAR NATO hóf loftárásir á
Júgóslavíu voru markmið banda-
lagsins skýr og afmörkuð. Tilgang-
urinn með þeim var ekki að tryggja
sjálfstæði Kosovo eða steypa af stóli
Slobodan Milosevic, manninum, sem
oft hefur verið kallaður Slátrarinn á
Balkanskaga, nýr Hitler eða stríðs-
glæpamaðurinn. Hann var þvert á
móti að styrkja stöðu hans meðal
Serba.
Bandaríkjastjórn með Madeleine
Albright utanríkisráðheira í broddi
fylkingar hélt því fram, að aðeins
Milosevic gæti beitt sér fyrir lausn á
Kosovo-deilunni. Serbneska stjórn-
arandstaðan væri í raun enn harðari
á því en hann að halda Kosovo hvað
sem það kostaði. Til að gera Milos-
evic kleift að fallast á Rambouillet-
samninginn yrði hann að hafa þá af-
sökun, að ekki væri annarra kosta
völ, og loftárásirnar áttu að gefa
honum hana.
Fá og lítilvæg skotmörk
Þessi stefna, að Kosovo skyldi fá
sjálfstjórn en ekki sjálfstæði; hafa
sitt eigið dómskerfi en ekki utan-
ríkisþjónustu, mótaði allan stríðs-
rekstur NATO framanaf. í fyrsta
lagi skyldi hvorki þjálfa né vopna
liðsmenn Frelsishers Kosovo og í
öðru skyldi takmarka loftárásirnar
við fá sérstaklega valin skotmörk.
Tilgangurinn var ekki að vinna
mikið tjón, heldur að fá Milosevic
að samningaborðinu. Það var ekki
um það rætt að ráðast á valdamið-
stöðvar forsetans, hvað þá hann
sjálfan.
I fyrstu árásahrinunni voru skot-
möridn innan við 50 og flest fremur
lítilvæg, t.d. loftvamastöðvar á af-
skekktum stöðum. Þá var líka al-
gengt, að árásarferðum væri frestað
vegna skýjafars en ástæðan var sú,
að það stóð ekki til að eyðileggja
serbnesku hernaðarvélina, heldur að
fá Milosevic til að semja.
MUosevic neitaði hins vegar að
grípa þetta tækifæri, sem NATO
hafði lagt honum upp í hendur. í
stað þess að fallast á samningaleið-
ina sendi hann sérsveitir sínar inn í
Kosovo með það fyrir augum að
reka sem fyrst alla Albani burt úr
héraðinu.
Á móti „Bosníu-Iausninni“?
Þessi viðbrögð Milosevic gjör-
breyttu markmiðum NATO. Árásir
vora hafnar á valdamiðstöðvar for-
setans, á heimili hans, sjónvarpsstöð
og höfuðstöðvar Sósíalistaflokksins.
Það var þó ekki gert vegna þess, að
leiðtogar NATO-ríkjanna hefðu
skyndilega uppgötvað, að hann væri
sekur um þjóðarmorð. Ailir, sem
þekkja til á Balkanskaga, hafa lengi
vitað, að Milosevic er sekur um
fjöldamorð. Framferði hans í
Kosovo er hins vegar næsta lítilfjör-
legt í samanburði við morðæðið, sem
hann kom af stað í Bosníu. Þar að
auki bendir ýmislegt tU, að hann
hafi neitað að verða við kröfum
mestu öfgamannanna um að „Bosn-
íu-lausnin“ skyldi notuð í Kosovo.
Það er að segja, að allir Albanir í
héraðinu skyldu drepnir en ekki
bara reknir burt.
Árásirnar á valdamiðstöðvar
Milosevic stöfuðu af því, að hann
brást ekki við þeim hætti, sem hann
átti að gera. Vestrænum leiðtogum
hættir stundum til að láta sér lynda
samskipti við menn eins og Milos-
evic og Saddam Hussein en útmála
þá síðan sem sjálfan kölska hætti
þeir að makka rétt. Raunar telja
margir, að í serbnesku forystusveit-
inni sé Milosevic einna „skástur“,
flestir þjóðernisöfgamennirnir í
kringum hann séu enn skelfilegri en
hann.
Kosovo skipt?
Vegna alls þessa er mikil óvissa
um framhaldið. Einn möguleiki er,
að Kosovo verði gert sjálfstætt en
þá þyrfti líka landher NATO-ríkj-
anna að leggja héraðið undir sig.
Þykir það heldur ólíklegt. Annar
kostur og sennilegri er, að Milosevic
fallist á málamiðlun. Sprengjuhríðin
mun hugsanlega fá hann til að leita á
náðir Rússa og heimila þeim að
semja við NATO. Þeir samningar
gætu falið í sér, að Kosovo yrði
skipt. Serbar fengju auðug norður-
héruðin en suðurhlutinn yrði alþjóð-
legt verndarsvæði undir stjórn her-
liðs frá NATO-ríkjunum, Rússlandi
og óháðum ríkjum.
Lausn af þessu tagi væri vissu-
lega nokkur sigur fyrir Milosevic en
það breytir engu um það, að margir
leiðtogar NATO-ríkjanna vonast
eftir henni. Hún gæti auðveldað
bandalaginu að komast frá þessu
með nokkurri reisn.
m / aJLAi , - . , , i^mÆk ■■■*
_><i/£>jf£jjj_r,.lj£3_>.fj£j JJUj^JÍ
. . k \ æ - fctiSBBkWtWk HAAA 'H HHIi IIÍiTi fníl r- T , auk
JJjyJJJJjsJjZL/1 jjJilliur1 mmMjJjJ
Þau skípa 3 efstu sætin á tista fíokkstns á vestfjörðum.
1. sæti Guðjon Amar Kristjánsson,
skipstjóri og forseti Farmanna-og fiskimannasambands ísl.
2. sæti Pétur BJamason,
forstöðumaður skólaskrifstofu \/estfjarða.
3. sæti Berg/jót Halldórsdóttlr,
kennari og í stjórn Kennarasambands Vestfjarða.
^Tryggjum
atvinnufrelsi___
Allt sjávarfang
að landi
JfuII nýting
auðlindarinnar