Skírnir - 01.12.1912, Blaðsíða 56

344 Nokkrar athuganir nm islenzkar bókmentir á 12. og 13. öld.
veg eins og höfundurinn biðji afsökunar á þvi að hann<
telji sig með hinum. Væri þetta ekki höf. sjálfur, hefði
verið eðlilegast að staðið hefði blátt áfram: Ketill prestr
Hermundarson var þjónustumaðr hans — eða »síðasti þjón-
ustumaðr hans« — áðr hann andaðist. Eg tel þetta, þótt
lítið sé, meðal annars einmitt vott þess, að Ketill prestur sé
höfundur sögunnar1). Og svo bætist það við, er fyr var get-
ið, að Ketili prestur tekur einmitt við kirkjulegum forráð-
um í Skálholti eftir lát biskups, sem helzti og fremsti
trúnaðarmaður hans, er biskup hefir bezt treyst tii slíkra
hluta. Það er ennfremur lítill vafi á, að Pálssaga er sam-
in þegar eftir fráfall biskups, líklega árin 1212-—1213,
meðan Ketill prestur hafði forráð í Skálholti, enda sést það
af sögunni sjálfri, að mjög skamt er liðið frá láti biskups
þangað til sagan er rituð.s)
Þorlákssaga hin eldri ber það með sér, að hún muni
samin í Skálholti á dögum Páls biskups og líklega beint
eftir tilmælum hans. En sennilegt þykir mér, að Hungur-
vaka sé nokkru eldri, því að Þorláksssögu má skoða sem>
framhald henrtar. Hyggur Guðbrandur (Bisks. I, XXXIII)
að bæði Hungurvaka og Þorlákssaga hin eldri séu ritaðar
*) Aö þetta smáorð „ok“ sé ekki alveg þýðingarlaust, þá er ræða
er um að ákveða höfund sögunnar sýnir ljósast alveg sams konar dæmi
úr prestssögu Gruðmundar hiskups Arasonar um Lamhkár ábóta Þor-
gilsson, sem vafalaust má telja höfund þeirrar sögu (sbr. Guðbr. Vigfús-
son í Bisks. I, LVIII—LX; B. M. Ólsen: Safn III, 225 o. fl.). En þar
segir einmitt síðast i 34. kap. (Bisks. I, 403—464) þá er taldir eru prest-
lingar þeir, er fylgdu biskupi: „Þar var ok Lambkárr son Þorgils
prests Grunnsteinssonar11. Alveg samkynja dæmi: Söguhöfundurinn hnýtir
sér síðustum aftan við hina.
2) Guðbr. Vigfússon hyggur (Bisks. I, XXXIII) aö sagan sé ekki
rituð fyr en 1216—1220, og byggir það á niðurlagi 9. kap., þar sem
talað er um stikumálið „ok voru þá lög á lögð eftir því sem ávalt hefir
haldizt siðan“. (Bisks. I, 135). En af því að þessi lög voru sett ein-
hvern tima i lögsögumannstíð Gissurar Hallssonar 1181—1200, og geta
því eins verið frá hinum fyrri árum hans sem hinum siðari er þetta
engin sönnun fyrir því að sagan sé rituð 1216—1220 fremur en 1212—
1213, eða með öðrum orðum engin ástæða gegn þvi, að sagan sé rituð'
á næstu árum eftir lát biskups.