Gefn - 01.01.1873, Page 28

28
3ést vel á Hrólfssögu kraka 3 og Örvaroddssögu 2, þar sem
báðar seiðkonurnar heita Heiðr, einsog í Völuspá; það sést
lika á sögu þortinns karlsefnis um þorbjörgu, og á þessum
stöðum kemur án efa fram sú hin rétta og eiginlega heiðna
skoðun á völvunum; en þar sem Haraldur hárfagri lætur
drepa Rögnvald reykil fvrir seið, þá lét hann ekki gera það
fyrir sakir fjölkynnginnar, heldur af því að Rögnvaldur
fékkst við það sem konum hevrði til en ekki körlum, og
verður að hera það saman við orð Snorra í Ýnglíngasögu 7:
»en þessi fjölkynngi, er framit er, fylgir svá mikil ergi, at
eigi þótti karlmönnum skammlaust við at fara, ok var gyð-
junum kend sú íþrótt«; en annars eru og söguhetjurnar
látnar hata galdra og fjölkynngi einmitt til þess að þær
geti orðið enn vegsamlegri í meðferðinni. Bptir víg Grettis
(1031) voru galdrar bannaðir, og annars finna menn og
stefnur fyrir fjölkvnngi (Bárðarsaga 13. Landn. 83-84. 89).
Allt þetta er úr heiðni, svo hér er ekki hægt að fella neinn
áreiðanlegan dóm.
Hunáng og vax eru nefnd í Eddu (í Goðrúnarhefnu 39
og Atlamálum 106); líklegt er að þetta hvorttveggja sé
mjög gamalt á Norðurlöndum og getur það því ekki styrkt
vora skoðan. En sögulega elsta fregn um hunáng held eg
finnist í Egilssögu, þar sem sagt er að þórólfur Kveldúlfsson
hafi flutt hunáng frá Englandi til Noregs, en annars verður
ekki ráðið af afieiðíngu orðsins, hvort hunáng hafi fyrst
fiutst til Kelta á Bretlandseyjum og þaðan til Noregs, eða
hvort það hafi komið beinlínis austanað i fyrstunni, því á
afganisku heitir það gubina, á persisku engiebin, á sanskrit
máxa og máxika (ílugnamatur); en á valsku (keltnesku)
heitir það guenenen (á lat. venenum). Yax er komið af
sanskr. máxaja og máxikaja (af maxiká, á lat. musca, fiuga),
og því sýnist það vera komið að austan beinlínis.
I Eddu og hjá Eyvindi er valkvrjum lýst svo sem
ríðandi á hestum, en það er heldur ekki sú hin elsta val-
kyrjuhugmynd; þær eru upprunalega »svanmeyjar«, með