Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1915, Page 1

ÆTfisaga Brynjúlfs Jónssonar
frá Minna-Núpi.
Eftir Valdimar Briem.
Eg hefi nokkrutn sinnum verið beðinn að skrifa æfisögu Brynjúlfs Jónssonar
frá llinna-Núpi, með því að mönDum hefir verið kunnugt um það, að eg var gagn-
kunnugur honum allan síðari holming æfi hans. Við þessum tilmælum hefi eg orðið
að þvi leyti, að eg ritaði æfiágrip hans með mynd hans i Oðni (okt. 1908) og aftnr
viðbót við það í N. Kbl. (1. marz 1914). Einnig hefi eg ritað æfiágrip hans á dönsku
(til 1914) fyrir 0. P. Honrad prest, eftir beiðni hans, en eigi veit eg hvort það eða
ágrip af því hefir verið birt nokkurstaðar. Oftar hefi eg eigi treyst mór til að rita
í stuttu máli um alveg sama efni. I þetta sinn vil eg þó eigi skorast undan þvl,
því að það á vel við að æfiatriða hans sé að nokkru minst í Árbók Fornleifafélags-
ins, er hann hefir verið 6vo nátengdur um mörg ár. En þar sem hér verðnr fljótt
yfir að fara, get eg litlu bætt við það, sem eg hefi áður ritað um hann. Sjálfur
hefir Brynjúlfur ritað æfisögu sína til 1897, og er hún prentuð i Skirni 1914, Einnig
hefir hann getið nokkurra æfiatriða sinna i „Sögu hugsunar minnar“, er prentað er
sem sérstakt rit árið 1912.
Brynjúlfur var fæddur að Minnanúpi (Minna-Núpi) 26. aeptem-
ber 1838. Foreldrar hans voru Jón bóndi Brynjúlfsson og kona hans
Margrét Jónsdóttir, er bjuggu þar lengi. Þau voru bæði af merkum
ættum, og eru þær nokkuð raktar í æfisögu hans í Skírni.
Brynjúlfur ólst upp í föðurgarði, og var hann elztur 7 systkina.
Snemma bar á því að pilturinn var góðum gáfum gæddur og mjög
námfús. En ekki þóttu tök á að kenna honum nema það, sem sjálf-
sagt var: lestur og kristindóm, enda var fágætt að fleira væri lært
á þeim árum hjá alþýðu manna, Foreldrar Brynjúlfs voru fremur
fátæk, og þar sem þau höfðu fyrir mörgum börnum að sjá, þótti svo
sem sjálfsagt að elzta barnið væri notað svo sem fært var til allrar
vinnu, er fyrir kom á heimilinu. Hverja stund, sem hann hafði af-
gangs, notaði hann til að lesa alt, er hann fékk yflr komist; en um
þær mundir var fátt um fræðibækur. En því meira hugsaði hann.
I »Sögu hugsunar minnar« gerir hann glögga grein fyrir þvi, hvernig
hugsun hans þroskaðist smámsaman; skýrir hann þar og frá efa-
semdum þeim, sem snemma vöknuðu hjá honum og lá við að sturl-
uðu hann, og svo því, hvernig honum tókst að yfirbuga þær að
1