Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1915, Side 16

16
l’ýndi ekki ætíð nógu rækilega, geta orðið varhugayerðari en get-
gátur hana. Sögusagnir alþýðu geta oft verið gagnlegar, en varúð skal
við hafa, ekki síst á þessum síðustu tímum. Öðru máli hefði verið
að gegna hefði Brynjúlfur verið svo sem öldinni fyr á ferðinni.
Samt er að öllu samantöldu mikið varið í alþýðufróðleik þann um
sögustaði og fornleifar, sem Brynjúlfur skrifaði upp og var hann á þess-
um tima hinn hentugasti maður til þessara og þvilíkra ferða, óbreytt-
ur alþýðumaður svo sem hann var, kunnugur högum og hagsmun-
um alþýðunnar og í allri framgöngu sinni og lifnaðarháttum að
engu leyti þannig yfir hana hafinn, að hún fráfældist hann og léti
hann fara varhluta af því er honum kom best að hún byði. Svo
verða þeir að vera, er safna vilja alþýðufræðum, þjóðsögum og þess
háttar. Og þeir verða að koma víða við og geta óánægjulaust gert
sér alt það að góðu, sem þeir verða við að una, er við bágust kjör
mega búa. En jafnframt verður mentun þeirra og dómgreind, glögg-
sýni og gagnrýni, að standa langtum ofar, en fjölmargra meðal
»heimildarmanna« þeirra. Slíkir menn bjóðast ekki daglega félög-
um og fræðimönnum, er safna vilja »andlegum fjársjóðum« meðal
alþýðunnar.
í 16 sumur ferðaðist Brynjúlfur fyrir Fornleifafélagið og Forn-
gripasafvið, er rétt að bæta við, því að safnið lagði fram öllu meira
fé (1240 kr) en félagið (1219 kr.) til þessara ferðalaga. Spurðist
Brynjúlfur fyrir um forngripi handa safninu, skoðaði ýmislegt af
þvi tæi og útvegaði safninu stundum gripi að gjöf, en aðallega var
starfsemi hans fyrir safnið fólgin í því, að vekja athygli manna á
safninu og skrifa upp og láta safninu síðan í té skýrslur um hvar
ýmsir gripir væru til og hversu þá mætti fá. Mátti vel vera gott
gagn að þessum skýrslum hans, ef þær voru hagnýttar rækilega og
falast skriflega eftir gripunum. — En Brynjúlfur keypti aldrei gripi
handa safninu og hafði hvorki umboð til þess né heldur peninga.
Mikið skarð myndi að líkindum enn óútfylt í sögustaða- og
fornleifa-lýsingu lands vors hefði Brynjúlfs ekki notið við, og vafa-
samt er hvort það hefði nokkru sinni orðið svo vel útfylt sem það
er orðið og mætti verða hér eftir fyrir hans starfsemi.
Ekki má eg leggja svo frá mér pennann er eg rita þessi orð
um Brynjólf heitinn, að eg minnist þess ekki, hve gott mál hann
jafnan ritaði, svo einkar látlaust og óbrotið, skýrt og skorinort,
fallegt alþýðumál, laust við alt tildur og tilgerð, hvorki skrúfað
aftur i líkingu við frum-ritmál fornaldarinnar né holdskafið í líkingu
við óheillegar setninga-beinagrindur símskeytanna, eins og nú á sér