Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Síða 48

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Síða 48
52 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS hélt ég því m. a. fram, að varlegast væri að byggja ekki mjög á tölu beinagrinda úr Skeljastaðakirkjugarði, þar eð óvíst væri, hversu margar beinagrindur hefðu horfið þaðan af manna eða náttúrunnar völdum. Vitnaði ég m. a. í ritgerð Brynjúlfs Jónssonar frá Minnanúpi, Um Þjórsárdal, í Árbók hins íslenzka fornleifafélags 1884—1885, en þar segir: „Framan undir grastónni hefir blásið upp talsvert af mannabeinum; sjást enn leifar af þeim, en eyðast hváð af hverju, sem von er“ (op. cit., bls. 53). Einnig vitnaði ég í ummæli Daniels Bruun, sem kom í Þjórsárdal 1896, en þar segir að „en Kirkegaard forraades ved de hvide Menneske- knogler, som ligger spredt paa den sorte Aske. Blæsten har afdækket alt dette“ (Fortidsminder og Nutidshjem, Kbh. 1928, bls. 139). Og Jón Ófeigsson segir frá því í Árbólc Feröafélags íslands 1928 (bls. 22), að á Skeljastöðum hafi fyrir nokkrum árum fundizt 2 höfuðkúp- ur og hafi a. m. k. önnur þeirra verið tekin burt. Þeir Ólafur og Jón færðu ýmis önnur og veigamikil rök gegn tíma- setningu minni á eyðingu Þjórsárdals, enda kom síðar í ljós, að hún var alröng, og var ónógum öskulagarannsóknum einkum um að kenna. Eftir að ég kynntist Heklu og einkennum hennar sem eldfjalls nánar í sambandi við gosið 1947/48, tók ég gossögu hennar til ítar- legrar rannsóknar og komst þá að þeirri niðurstöðu, að það vikurlag, sem eyddi byggð í Þjórsárdalnum væri úr fyrsta gosi Heklu síðan sögur hófust. Út frá því, sem við nú vitum um eðli Heklu, er sú stað- reynd, að þetta vikurlag er líparískt, nægilegt til sönnunar því, að það er úr fyrsta gosi Heklu eftir goshlé, sem er lengra en svo, að um nokkurt síðara gos geti verið að ræða. En fyrsta gos Heklu segja fornir annálar, allir nema Oddaverjaannáll, hafa verið 1104 (Odda- verjaannáll 1106). Fullkomlega öruggt er ártali'ð ekki, þar eð annál- arnir eru ekki samtímaheimildir og elzta heimild um gosið, Hungur- vaka, getur þess eins, að það hafi orðið í biskupstíð Gizurar Isleifs- sonar, sem var biskup 1082—1118, en vart er ástæða til að ætla, að um skekkju sé að ræða, er skipti nokkru máli.1 Vitað er, að bæir hafa verið komnir í eyði í Þjórsárdal fyrir þetta gos, en öruggt má telja, að það hafi lagt í eyði flesta þá bæi, sem byggðir hafa verið í dalnum innan við Skriðufell og Sandártungu. Óneitanlega er sú niðurstaða, að Þjórsárdalur hafi farið í eyði um 1104, miklu nær tímasetningu Ólafs og Jóns en minni upprunalegu, i Sjá nánar hér um nýútkomið rit: S. Þórarinsson, The Eruption of Hekla in Historical Times, Reykjavík 1967, bls. 23—38.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.