Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Page 51

BEINAGRINDUR OG BÓKARSPENNSLI
55
fót sér, og var hann svo hár, að losaði vel við hné, og hefur þá vart
verið undir 50 sm. Beinagrind þessi var í heild heillegri en aðrar,
sem þeir tóku. Tennur í hauskúpunum voru yfirleitt heillegar, en
mj ög slitnar.
Þeir félagar fundu þarna í garðinum steinbolla úr blágrýti eða
grágrýti, og gizkar Kjartan á, að hann hafi verið 10 sm djúpur. Hefur
það vafalaust verið lampi (kola), svipaðrar gerðar og sá, sem fannst
á Þórarinsstöðum á Hrunamannaafrétti, en þann bæ tók einnig af
í fyrsta Heklugosinu. Þeir fundu og bókarspennsli eða krækju framan
af bók og spjaldahorn. Var bókarskraut þetta af eiri eða látúni gjört
og var spjaldahornið með einhverju flúri, svo og spennslið, sem sam-
kvæmt rissi, er Kjartan gerði fyrir mig, var plata, ferhyrnd, með
götum í hornum að aftan og mjórri plata fest við þá stærri með hjör-
um. Hirti Þjóðverjinn bæði bollann og bókarskrautið.
Eiður hafði íbúð á miðhæðinni í húsinu á Sólvallagötu 3, en þar
bjó Einar H. Kvaran, rithöfundur, á efstu hæð. Áður en Eiður færi
utan um haustið, auglýsti hann íbúð sína til leigu. Komu ýmsir til
að skoða og fóru upp á miðhæðina og litu þar inn, en komu allir niður
aftur, afhuga leigu, og er að var gáð, lágu beinagrindurnar úr Þjórs-
árdal allar útbreiddar þar á gólfi.
Beinagrindurnar flutti Eiður með sér til Þýzkalands. Þau urðu
örlög Eiðs, að hann dó úr berklum suður í Greifswald 1939, og var
hann brenndur, en ekki fékkst aska hans heimsend fyrr en löngu eftir
stríðslok, og þrátt fyrir eftirspurn hefur ekki hafzt upp á neinu, er
hann lét eftir sig, hvorki vísindalegum pappírum né öðru. Af Úlfi
hinum þýzka hefur það síðast frétzt, að hann væri niðurkominn
einhvers staðar á Spáni.1
i Þessi grein er að verulegu leyti fyrirlestur, sem höf. flutti í Ríkisútvarpið haustið
1964. Skömmu síðar skrifaði þjóðminjavörður dr. Rottkay, sem þá bjó og mun enn
búa í Miinchen, skýrði honum frá þeim vitnisburði, sem fram hefði komið um
beinatöku og fornleifafund á Skeljastöðum 1935, og bað hann að rifja upp það sem
hann myndi og vissi varðandi þetta mál. Bréf þjóðminjavarðar var skrifað 19. 10.
1964, en 18. 11. sama ár skrifaði dr. Rottkay þjóðminjaverði aftur og segir svo í
bréfinu um það sem máli skiptir (málið litilsháttar lagfært hér):
„Mér þykir ákaflega leitt, að ég get varla orðið yður að miklu liði í beinagrinda-
máli þessu, sem þér nefnið, en sem von er eftir þvi næst þrjátíu ár striðs, tjóns og
endurreisnar man ég heldur lítið um ferð okkar Eiðs til Skeljastaða. Eg get því
ekki einu sinni sagt með fullri vissu, hvort ferðin liafi verið farin til Skeljastaða,
eða hvort beinagrindurnar eða heldur mannabein þessi hafi fundizt þar eða á ein-
hverjum öðrum stað í þeirri ferð, eða hve mörg mundi hafa verið. Beinin munu
síðan hafa verið flutt til Þýzkalands, helzt til Greifswald, en ekki man ég hvort
þau voru á skipinu á ferð okkar frá Islandi þetta ár eða um örlög þeirra í Greifs-