Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Page 70

74
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
kvörnin, svo og skápur fyrir útiföt. Bæjardyraloftið, sem var með
háu porti, var þiljað sundur, og var eitt stafgólf austan við þilið, en
tvö að vestanverðu. Á stafninum var 6 rúðu gluggi, sem fyrr segir,
en lítill gluggi á þekjunni að norðan bar birtu inn í austurhlutann.
Þrjú rúm voru í vesturhlutanum, tvö þeirra að norðan, og var annað
lokrekkja, en eitt var að sunnanverðu, í'rammi við þilið.
Sunnan bæjardyra var skáli, og vissi hann frá norðri til su'ðurs
með hlið fram á hlað. Skálinn var 9 álna langur og 6 álna breiður
og hafði allur verið þiljaður upphaflega, en síðast var aðeins innsta
stafgólfið þiljað og skilið frá hinum hlutanum með þili. Ekkert loft
var í skálanum fremur en venja var um slík hús, og engir gluggar
á hliðum, en hins vegar þrír smágluggar á vestari þekjunni. Skálinn
var allur úr torfi og veggir geysiþykkir. I seinni tíð var skálinn lítið
notaður, helzt geymdur þar eldiviður og annáð slíkt.
Norðan við bæjardyrnar var „gamla stofa“, sem svo var nefnd til
aðgreiningar frá „nýju stofu“, enda var „gamla stofa“ álitin miklu
eldri. Inn í stofuna var gengið um stuttan gang innst í bæjardyrum,
og voru kamparnir þiljaðir. Hurð var þar fyrir og á henni stór járn
(lamir) með greinum, og eins var lykillinn afarstór. Stofa þessi var
sögð smíðuð af útlendum manni, helzt þýzkum, og átti sami maður
að hafa byggt sams konar stofur á Geitaskarði í Langadal og Espi-
hóli í Eyjafirði. Geitaskarðsstofan, „salurinn“ eins og hún var nefnd,
stóð fram um 1913—14, er gamli bærinn var rifinn. Hún var 7X7VÍ
alin að stær'ð með tveimur gluggum og máluð á einfaldan hátt5. Espi-
hólsstofan stóð fram til 1934, er hún var rifin. Jón sýslumaður
Jakobsson mun hafa látið reisa hana árið 1777, og var hún öll máluð í
skærum litum og loftið með rauðum rósum í hornunum. Málningin
virðist þó hafa verið með öðrum svip en á Víðivallastofunni0.
Gamla stofan á Víðivöllum var mikið hús og vandað. Hún var öll
með spjaldþiljum og máluð. Spjöldin voru rauðleit, en rammarnir
grænir, og loftið var málað ljósgrátt og með dökkum ferhyrningum,
sem í voru eins konar strik, er gengu á misvíxl. Var eins og brotið af
endum þeirra og sæi í sárið. Innan strikanna var í hverjum reit tákn,
líkt nótu eða þagnarmerki, og þótti þessi málning á stofunni öll hin
sérkennilegasta, enda voru engin tvö tákn eins.
Sigríður Björnsdóttir frá Miklabæ kom í stofuna á barnsaldri og
kveðst vel muna skrautmálninguna á loftinu. Eignaðist hún síðar mál-
aðan kistil, sem kominn var frá Víðivöllum, og segir, að á honum sé
nákvæmlega sams konar skreyting og var á stofuloftinu. Kistillinn
er eftir Jón Hallgrímsson málara (f. 1739, d. 1808), sem tíðast er