Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1971, Side 145

HANDRITADEILD LANDSBÓKASAFNS
145
skráningu sendibréfa og skráningu nýrra og nýkominna handrita. Handritadeild á
töluverð skipti við aðrar stofnanir og þá einkum Stofnun Árna Magnússonar í Kaup-
mannahöfn og væntanlega í framtíðinni við Handritastofnun íslands. Sá háttur er á
hafður að filma hvert það handrit, sem sent er út fyrir landsteinana. Enn fremur er
hvert það handrit, sem á að fara til viðgerðar og illa er leikið, filmað, áður en til
viðgerðar kemur.
Handritin hafa löngum verið og eru misjafnlega leikin, er þau komast í eigu safns-
ins, sum að vísu bundin, en önnur ekki, og mjög mörg þeirra verða aldrei bundin,
heldur verða að láta sér lynda að hvíla lausbeizluð milli grárra pappaspj alda. Ef til
vill er þeim það líka fyrir beztu, þegar á allt er litið, en það getur þó farið nokkuð
eftir því, hve notkunin er mikil.
Ég hygg, að of mikið sé af því gert að binda frumgögn í fast band. Handrit, sem
mikið eru notuð, verða fyrir meira linj aski, ef þau eru bundin, átakið á blöðin verður
meira, þegar flett er, og stundum þrýstir notandi niður í kjölinn, ef skriftin er mjög
náin honum. Við vitum að vísu ekki nákvæmlega, hve handritin geta enzt lengi, enda
fer það eftir ýmsu, en varkárni í meðhöndlun þeirra hlýtur að auka endinguna, og
því verður að gefa henni fyllsta gaum. Filmun og ljósritun handrita eins og annarra
gagna fer mjög í vöxt, og þá er bundinni bók mun hættara en óbundinni.
Að því er tekur til viðgerða á handritum Landsbókasafns gætir handaverka Páls
stúdents Pálssonar mjög á eldri hluta safnsins. Páll vann að því hátt á þriðja áratug
að dytta að handritunum og binda þau inn og lét raunar ekki þar við sitja, heldur
samdi hann jafnframt efnisskrár að þeim, skrifaði titilblöð og fagurlega á kili. Síðan
hefur alla tíð verið unnið að viðgerðum á handritunum meira og minna á bókbands-
stofu safnsins. Nú á síðari árum hefur svo komizt verulegur skriður á þau mál, eftir
að sérstök viðgerðarstofa var sett á laggirnar. Hefur hún aðsetur í Þjóðskjalasafni
og vinnur jöfnum höndum fyrir það og Landsbókasafn, en mun síðar jafnframt þjóna
Handritastofnun íslands.
Þess var áður getið, að þriðja aukabindi handritaskrár hefði komið út á þessu
ári. Ef svo fer sem horfir um aukningu handritasafnsins, ætti ekki að líða ýkjalangur
tími, þangað til fjórða aukabindi sér dagsins ljós. Jafnframt þarf athugunar við, hvort
ekki fer að verða límabært að steypa efnisskrám og nafnaskrám stofnritsins og auka-
bindanna allra saman í eina bók. Yrði að því mikið hagræði.
Það er stundum haft á orði, að ýmislegt slæðist með í handritasafnið og þar með
í handritaskrárnar, sem þangað eigi ekkert erindi. Á það verður ekki lagður neinn
dómur hér, sitt sýnist hverjum. Það er t. d. ekki langt síðan ég var að því spurður,
hvaða erindi vélrit ættu í handritasafn. Ég svaraði því til, að ritvélin hefði leyst
pennann af hólmi og væri því eðlilegast, að vélrituð gögn, sem safninu hærust, hlytu
sömu geymslu og handrituð gögn, enda hefur allmargt vélrita þegar verið skráð í
handritadeild. Og hver veit raunar, hversu langt sú tíð er undan, að listamenn orðsins
tali milliliðalaust inn á setjaravélar eða önnur tæki, sem koma í þeirra stað. Þá verða
vélrit gersemar.
10