Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1971, Blaðsíða 190

190
STOFNUNARSÖFN HÁSKÓLA
starfsliði og þjónustu, ef bókakosturinn væri dreifður. Einmitt þetta hefur gerzt í
Osló. Bókasafnsþjónustan er dreifð, og hún er innt af hendi í námunda við kennara
og stúdenta. Þannig er starfslið bókasafns í snertingu við háskólastarfsemina, og
grundvöllur myndast að persónulegum tengslum kennara og bókavarða. Tveterás
kemst svo að orði árið 1968 um deildaþjónustuna:
„Þannig hefur okkur tekizt að koma upp gangverki fyrir dreifingu. Við veitum
stúdentum og kennurum nauðsynlega þjónustu í þeirra eigin umhverfi, en leitum
einatt til aðalsafns, þegar þörf er á gögnum, bókfræðirannsóknum og liinni flóknari
þjónustu . . . Þótt undarlegt megi virðast, verður staða aðalsafns enn styrkari við
þessa dreifingu, þar sem það annast samræmingu og stjórn víðtæks bókasafnskerfis,
sem lekur til sjálfs aðalsafns og samtals næstum 90 stofnunarsafna“ (25, s. 32).
Starfsemi sú, sem lýst hefur verið í þessum kafla, beinist hvarvetna að sama marki;
hún greiðir fyrir samstarfi og annast samræmingu aðalsafns og stofnunarsafna. En
þegar hugað er að framkvæmdaratriðum, geta þau verið með ýmsu móti, og ráða
því ólíkar kringumstæður eins og dæmin ættu að veita vísbendingu um.
Stofnanaþjónustu var hér lýst eins og hún gerist við þrjá gamla háskóla. Þótt skipu-
lagningu safna við nýja háskóla fylgi margvíslegur vandi, er sennilegt, að í þeim sé
hægara um vik að laga safnið að háskólastarfseminni. Astæðan er m. a. sú, að þar er
tækifæri þegar í byrjun að beina athyglinni að vandamálum samvinnu (23, s. 42). En
við gamla háskóla geta myndazt torsóttar hindranir í umbótastarfi m. a. vegna rót-
gróinnar hefðar, óhentugra bygginga eða vegna hins mikla bókaforða, sem safnazt
hefur fyrir.
7. ÁBYRGÐ Á BÓKAVALI
I Bandaríkjuniun og Englandi er algengast, að fé stofnunarsafna til bókakaupa fari
um hendur háskólabókavarðar, en á Norðurlöndum eru stofnunarsöfnin venjulega
óháð aðalsafni í þessu tilliti. í Bandaríkjunum t. d. hefur eftirfarandi tilhögun verið
algeng. Fé bókasafnsins greinist í tvo meginsjóði, almennan sjóð og stofnanasj óð. Fé
úr síðarnefnda sjóðnum er skipt á hinar ýmsu stofnanir, en abnennur sjóður er
notaður til að kaupa bækur og tímarit til aðalsafns. Getur hann einnig verið eins
konar varasjóður vegna óvæntra útgjalda. Háskólabókavörður og bókasafnsnefnd
bera ábyrgð á niðurjöfnun fjár til stofnunarsafna. Getur niðurjöfnun verið mikið
vandaverk, og er hlutfall hennar endurskoðað árlega (28, s. 99-100).
Þessa megindrætti fjármálastjórnar er rétt að hafa í huga, þegar vikið er að þeirri
spurningu, hver ákvarði bókaval stofnana.
í Bandaríkjunum skiptist ábyrgðin á bókavali milli háskólabókavarðar og starfsliðs
hans annars vegar og háskólakennara hins vegar. Bókasafnsnefnd ber einnig hluta af
ábyrgðinni. Ræður hún aðallega almennri stefnumörkun og á lilutdeild í niðurjöfnun
fjár. Háskólakennarar annast einkum val efnis, sem bundið er námi og rannsóknum,
en háskólabókavörður og starfslið hans sjá um val á almennum uppsláttarritum og