Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1971, Síða 198

198
STOFNUNARSÖFNHÁSKÓLA
Hér er hreyft við vandamáli, sem ekki er aðeins íslenzkt, heldur og alþjóðlegt:
hvernig má safna saman þeim grúa upplýsinga, sem víðs vegar eru birtar, og gera
þær aðgengilegar vísindamönnum? Líklegt er, að sú upplýsingasöfnun, sem beita
verður í því skyni að leysa vandann, verði fremur á vegum stofnunarsafna en aðal-
safns (8, s. 78). Spurning vaknar þó um hnilun eða dreifingu þeirrar starfsemi. Er
það á færi einstakra stofnunarsafna að rækja slíka þjónustu? Væri ef til vill heppilegt,
að raunvísindagreinar — eða sumar þeirra — sameinuðust um eitt safn eins og tíðkast
t. d. í Bandaríkjunum og fyrr hefur verið vikið að?
11. NIÐURLAG
I seinni hluta þessarar ritgerðar hefur verið drepið á nokkra mikilvæga þætti í
starfsemi háskólabókasafna. Reynt hefur verið að sýna, hvernig ábyrgð á þessum
þáttum getur skipzt milli aðalsafns og stofnunarsafna. Til þess að fá skýrari mynd af
þeim vandamálum, sem hér hafa verið rædd, hefði raunar verið nauðsynlegt að at-
huga fleiri þætti. Lítið hefur t. d. verið fjallað um lestrarrými, en framboð þess í aðal-
safni eða stofnunarsafni hefur veruleg áhrif á notkun þessara safna. Þá mætti nefna
spurninguna um starfslið stofnunarsafna. Hvers konar starfslið er í stofnunarsöfnum
eða ætti að vera í þeim? Hversu stór þurfa stofnunarsöfnin að vera til þess að rétt-
mætt sé að ráða til þeirra sérmenntaðan bókavörð í fullt starf? Samgöngur og fjar-
skipti hefði einnig þurft að athuga sérstaklega. Greiðar samgöngur skipla auðvitað
verulegu máli, þegar koma skal á tengslum milli aðalsafns og stofnunarsafna. Hér
er t. d. átt við flutninga með bíl og símasamband. Spurning vaknar einnig um, hvaða
áhrif nýjungar eins og lokað sjónvarpskerfi og fjarljósrit (e. ‘telefacsimile’) kunna að
hafa á skipulagskerfið. Fróðlegt hefði einnig verið að athuga, hvernig lánum á tíma-
ritum eða tímaritsgreinum er háttað á ýmsum stöðum? Þá hefði verið æskilegt að
gefa gaum að tæknibúnaði safna. Spyrja mætti t. d., hvaða áhrif Ijósritunartœkni og
örfilmur (e. ‘microfilms’) hafa á dreifingu límarita. Og ef til vill verður algengt innan
fárra ára, að háskólabókasöfn noti tölvu til skráningar, útlána og fleiri starfa. Væri
forvilnilegt að athuga, hvort slík nýjung hefði veruleg áhrif á skipulag háskólabóka-
safna.
Eigi kerfi aðalsafns og stofnunarsafna að teljast fullgild lausn skipulagsvandans,
verður það að lúta ákveðnum skilyrðum, svo sem fyrr segir. Þessi skilyrði hljóta að
einhverju leyti að laga sig eftir aðstæðum á hverjum stað, sbr. kaflann um skilyrði
fyrir stofnunarsöfnum. Á hinn bóginn er hugsanlegt, að ákvarða megi ýmis grund-
vallarskilyrði, sem geti gilt um stofnunarsöfn almennt. Þess verður raunar ekki freist-
að hér. Hins vegar skulu nú dregin saman að lokum nokkur atriði, sem fjallað hefur
verið um í þessari ritgerð og telja verður veigamest:
1. Hnituð stjórn allra safna háskólans virðist æskilegri en dreifð stjórn. Þetta
felur í sér, að einn maður hafi yfirumsjón allra safnanna.
2. Aðalsafn ætti að annast samræmingu og stjórnsýslu bókasafnskerfisins.