Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1991, Blaðsíða 50
50
STEFÁN KARLSSON
bókar. Prédikun út af 3. boðorðinu, „Tertia contio. Enarratio tertii
praecepti“, er á blöðunum Clr-5r, og það er tæpur helmingur
þeirrar prédikunar, seinni hluti nær því til loka, sem er varðveittur
í íslenskri þýðingu í AM 667 XV 4to. Varla er neinum blöðum um
það að íletta að þetta eru leifar af þýðingu Odds Gottskálkssonar.
3. Skrift og skriftarlíkindi
Skrift og stafsetning brotsins XV ber með sér að bókin sem það
er úr hefur verið skrifuð á 16. öld, en efnis vegna verður hún þó að
hafa verið gerð eftir 1540. Sú spurning vaknar því livort XV kunni
að vera eiginhandarrit Odds Gottskálkssonar eða úr prentsmiðju-
handriti útgáfunnar, sem ekki er víst að hafi verið eiginhandarrit
þýðanda; bókin var ekki prentuð fyrr en sex árum eftir andlát
Odds 1556. Hvorugu mun þó vera til að dreifa, a.m.k. ekki því að
XV sé eiginhandarrit þýðanda. Rithönd Odds er að vísu ókunn, en
höndina á XV er ekki að finna á neinu þeirra fimm varðveittu
frumbréfa - með mismunandi rithöndum - sem Oddur kemur
við.29 Gegn hvorutveggja, en þó einkum eiginhandarriti, benda
fáeinar villur í textanum: I lv20 hefur neitun fallið niður, í lv22 er
fyrirlitnir vafalítið uppskriftarvilla fyrir ’fyrirlátnir’ (’verða þeir af
guði fyrirlitnir’ : ’deseruntur ... a Deo’), í lr23 kynni tijmin verdr að
vera misritun fyrir ’tíminn verður tærður’ (’tempus teritur’), sjá
nmgr. 83, og í 2v22-23 frammyfir alla hluti framm (’super omnia’) er
framm ofaukið á öðrum staðnum, en það gæti reyndar verið
þýðanda að kenna, sbr. lok 9. kafla.
Höndin á brotinu XV er greinilega rithönd þjálfaðs skrifara,
stafagerð er jöfn og stafsetning tiltölulega regluleg.30 Notkun
stafannajv (= ’y’ og ’ý’) annars vegar og hins vegar i (i) (= ’i’ og ’í’) og
ij (íf) (= ’í’) sýnir engin merki um samfall hljóðanna ’i’ og ’í’ við ’y’ og
’ý’, og tvíhljóðunum ’ei’ og ’ey’ er einnig haldið aðgreindum, ’ei’
skrifað ei og eij (eí og eíj) en ’ey’ skrifað ey\ mjög skýr munur er í
skriftinni á stöfunum ij og y. Einnig má nefna að stafurinn £ er
helst notaður í orðmyndinni gudz og stöku sinnum í öðrum
29 Þessi bréf eru Pjóðskjalasafn íslands, Bps. A I, Fasc. XX 67 (1536; íslenzkt fornbréfa-
safn (DI) IX, nr. 630), Ríkisskjalasafn Danmerkur, Isl., Fær., Granl. nr. 12 (1536; DI XI, nr.
108), AM Dipl. Isl. Fasc. LIII18 (1554; DI XII, nr. 471), AM Fasc. LXXII 5 (1554; DI XII,
nr. 472) og AM Fasc. LXXII 9a (1555; DI XIII, nr. 39).
30 í lrl7 er huersi líklega misritun fyrir huersu, en gæti þó verið ávitull um sérhljóðaveiklun
í áherslulítilli stöðu, sbr. Stefán Karlsson, ’Brudstykker af Christiern Pedersens Jærtegns-
postil i islandsk oversættelse’, Opuscula IV (Bibliotheca Arnamagnæana XXX, Kh. 1970),
234-35. Sama máli kann að gegna um lr9 vorar fyrir vorir, sbr. nmgr. 73.