Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1991, Blaðsíða 10

10
LÚÐVÍK KRISTJÁNSSON
aðkomuvermanna í Bolungarvík, nam hann margt orða honum
áður ókunn og sem betur voru geymd en gleymd. Glöggt má
marka, hvílíkur fengur var fyrir mig að kynnast Finnboga, að
vitnað er til hans 170 sinnum í Islenskum sjávarháttum auk
dagbókanna.
I námunda við Finnboga var annar sjómaður, sem hélt dagbæk-
ur og var nokkuð fyrr á ferðinni en hann, en það var Einar Jónsson
á Suðureyri í Súgandafirði. Hann byrjaði dagbækur sínar 1.
janúar 1882 og hélt þeim töluvert gloppótt áfram til 1908. Bækur
hans eru fimm bindi (Lbs. 3857-3861 4to). Nokkuð af orðum úr
sjómannamáli í dagbókum Einars er ekki í dagbókum Finnboga né
annars staðar svo ég viti.
Nokkru eftir miðja síðustu öld og framan af þessari var Kristján
Kristjánsson meðal sjómanna á Hjallasandi. Hann skrifaði dag-
bækur 1873-1914 og hlutatölubækur 1860-1914 eða lengur en
nokkur annar. Bækur Kristjáns eru í Handritadeild Landsbóka-
safns (Lbs. 4022-4025 4to). Þess eru íleiri dæmi, að menn hafi
skrifað sérstakar hlutatölubækur, en skemur en Kristján.
Þótt ég hafí sérstaklega getið um orðafar í dagbókunum, er þar
vitaskuld margt um vinnubrögð sjómanna yfirleitt. I sumum
dagbókunum er ýtarlega sagt frá róðrum, ekki einungis veðrinu
eða aflanum, heldur á hvaða miði var verið, hvort eitthvað bar
uppá, ýmist til happa eða baga, t.d. að á venjulega lóð kæmi
alinfiskiflyðra eða menn lentu í lóðasliti eða lóðaþræðingu við aðra
báta og hvernig gekk að leysa úr henni. Þá var ekki látið ógetið,
hvort á lóðina aflaðist betur á grunnslóð hennar eða djúpslóð.
Yfirleitt er fátt látið ósagt, til þess að lýsingin á sjóferðinni verði
sem ýtarlegust. Þess gætir t.d. allvíða í dagbókum Finnboga og
endrum og sinnum hjá Níelsi á Gjögri. En auk sjóferðanna er
greint frá, hvað menn höfðust að í landlegum, en sjaldan eins
ýtarlega, og gat þá margt komið til greina og sumt fjarskylt
sjómennsku.
II
Enn er ógetið þeirra dagbóka, sem ætlunin er að fjalla frekar um
en þær fyrri, en það eru Minnisblöð Sigurðar Lynge á Akranesi. Þau,
sem varðveitt eru, ná yfir tímabilið 1836-1881, en hann byrjar þau
tveim árum fyrr, sjá mynd. Minnisblöðin eru í þrem pökkum í
Handritadeild Landsbókasafns, Lbs. 1973 8vo, auk þess eru ýmis
smáskrif Sigurðar í Lbs. 1972 8vo. Lengi framan af eru Minnis-