Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1991, Blaðsíða 71

Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1991, Blaðsíða 71
BROT ÚR BARNAPRÉDIKUNUM 71 Das Buch ist eine Úbersetzung von Kinderpredigten, die erstmals 1539 in Wittenberg herausgegeben wurden und von Justus Jonas, einem der engsten Mitarbeiter Luthers, ins Lateinische iibersetzt worden waren. Vorlage ftir die lateinische Úbersetzung waren Kinderpredigten auf deutsch, die erstmals 1533 in Nurnberg gedruckt worden waren, und zwar in Zusammenhang mit der Einfúhrung einer neuen Kirchenordnung fur die Markgrafschaft Brandenburg und die Stadt Núrnberg in diesem Jahr. Die deutschen Predigten wurden von Andreas Osiander, einem der ersten lutherischen Pfarrer in Núrnberg, verfasst. Es hat sich herausgestellt, dass ein Fragment in der Arnamagnáanischen Sammlung in Kopenhagen, AM 667 XV 4to, der Rest einer Handschrift mit Oddur Gottskálkssons Úbersetzung ist. Das Fragment besteht aus zwei zusam- menhángenden Bláttern und enthált die zweite Hálfte einer Predigt úber das dritte Gebot von der Heiligung des Feiertages. Das Fragment stammt offenbar von derselben Hand wie eine Urkunde aus dem Jahre 1569; wie vor einiger Zeit gezeigt wurde, stammen von derselben Hand auch eine interlineare islándische Úbersetzung des Psalters und das Fragment einer Ecclesiasticus-Úbersetzung. Kleine Abweichungen in Schrift und Orthographie deuten darauf hin, dass diese zwei Manuskripte álter als die Urkunde von 1569 sind, wohingegen das Fragment der Kinderpredigten wahrscheinlich etwas júnger ist. Der Schreiber war sicher Ostislánder, denn die Orthographie weist ostislándische Zúge auf, die Urkunde wurde in Ostisland ausgefertigt und zwei der Fragmente lassen erkennen, dass sie sich im 17. Jahrhundert in diesem Teil des Landes befanden. Ein Vergleich zwischen dem islándischen Textfragment und der lateinischen Vorlage zeigt, dass es sich um eine geschickt und gewissenhaft ausgefuhrte Úbersetzerarbeit handelt. Nur drei weniger bedeutsame Wörter sind úbersprun- gen und man findet nur áusserst wenige Ungenauigkeiten, unter ihnen aller- dings einen komischen Leichtsinnsfehler, wo Oddur bei einer Aufzáhlung von Tátigkeiten, die den Feiertag entweihen, offenbar ’symphoniis’ statt ’symposiis’ gelesen und mit ’hljóðfærasöngum ónýtum’ úbersetzt hat. Lehnwörter sind verháltnismássig sparsam verwendet, was darauf zurúck- gehen kann, dass der Text aus dem Lateinischen und nicht aus dem Dánischen oder Deutschen úbersetzt ist. Andererseits gibt Oddur sehr genau Substantive durch Substantive wieder, und der lateinische Text hat eine ganze Reihe von diesen, wo im deutschen Originaltext Verben stehen, was besser zu einem mundgerechten islándischen Text gepasst hátte. Das Fremdartigste an Oddurs Úbersetzung betrifft die Syntax, teils die Wortfolge und teils den Gebrauch von Konjunktionen, u.a. ’það’ (von deutsch ’dass’) fur das normale islándische ’að’. An der Behandlung von Verbalformen fállt auf, dass bei der Úbersetzung von Futurum und bestimmten Fállen von Prásens Konjunktiv und Imperativ biswei- len in Úbereinstimmung mit der spátmittelalterlichen Schulgrammatik ein Hilfsverb verwendet wird. Oddur Gottskálksson verfugte úber einen sehr grossen aktiven Wortschatz. Das geht zum einen daraus hervor, dass einige der lateinischen Wörter, die mehr als einmal im Text vorkommen, durch verschiedene islándische Ausdrúcke
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148

x

Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur
https://timarit.is/publication/280

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.