Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1991, Blaðsíða 103

PÁLL JÓNSSON OG BÓKASAFN HANS
103
nærfærni og í einkasafni. En þetta viðhorf breyttist með árunum.
A fögrum ágústdegi árið 1982 tókum við Páll þátt í einkar
ánægjulegri ferð út í Viðey, sem farin var í boði góðra vina. A leið
heim úr eynni sátum við á sömu þóftu í bátnum, er hann hóf máls á
því við mig, að nú hefði hann einsett sér að ráðstafa bókasafni sínu
óskiptu eftir sinn dag, og spurði mig um leið, hvort hann mætti
nefna mig til að sýsla svolítið um það. Um leið og ég jánkaði því,
fannst mér þetta vera ótímabært erindi og hvorki brýnt né
viðeigandi að forvitnast um svo náið einkamál eins og á stóð. Af
frekari málavöxtum frétti ég ekki fyrr en hann var horfinn í annað
ljós. Akvörðun um gjöf sína til Héraðsbókasafns Borgaríjarðar
kynnti Páll Jónsson réttum aðilum með bréfi 23. maí 1984. Einu
ári síðar og fjórum dögum betur lézt hann í Reykjavík, 27. maí
1985, 75 ára að aldri.
Frá því segir í ævintýrum, að ungur sveinn heldur út í heim með
lítið prik og léttan mal, en svo prúðan hug, að hvert torleiði hlýtur
að snúast í blásandi byr — þangað sem fólgin eru öll þau gæði, er
áður hafði þótt skorta sárast heima fyrir. Þegar hann ber aftur
heim á æskustöðvar, geldur hann fósturlaunin með feng sínum.
Þetta sagnastef er í senn gamalt og nýtt. Páll Jónsson er í vitund
minni slíkur ævintýrasveinn. I æsku þráði hann svo mjög list og
lærdóm bókanna, að hann gaf átta ára gamall aleigu sína fyrir eina
þeirra. Á ævikvöldi ánafnaði hann ættbyggð sinni fleiri slíka gripi
en fastri tölu hafi orðið á komið — svo vel valda og fagurbúna, að
slíks eru fá dæmi. Við þessari einstæðu gjöf hefur nú verið tekið
með óvenjulegum myndarbrag og henni búin svo vegleg umgjörð
sem verða má. Bókasafn Páls Jónssonar er ekki einungis mikil
héraðsprýði; það er ásamt þeim búnaði, sem því hefur nú verið
fenginn, þjóðargersemi. Þess vegna fer vel á, að hér sé haldið
tvíheilagt á þjóðhátíð í tilefni þess, að því verður nú lokið upp.