Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1991, Blaðsíða 93

ÓLAFUR PÁLMASON
Pálljónsson og bókasafn hans
Flutt við athöfn í Héraðsbókasafni Borsarfjarðar
18.júní 1989
„Þar var yndi hans sem bækurnar voru.“ Þessi orð voru höfð um
einn fyrsta bókasafnara íslenzkan, sem um getur, Ingimund prest
á 12. öld, og margir eru þeir íslenzkir bókasafnarar orðnir, sem
þau gætu átt við. Sú saga er orðin löng og verður ekki rakin hér, en
mér finnst þó tilefni til að staðnæmast við nýlegan þátt hennar í
upphafi þessa máls. Eg býst við, að flestir, sem til þekkja, séu
sammála um, að óvenjumargir og stórtækir bókasafnarar hafi
verið samtíða hér á landi á síðustu sex áratugum eða því sem næst.
Ég kann ekki að skýra til fullnustu ástæður þessa, en minna má á,
að sjálfstæðisbaráttan efldi vissulega áhuga þjóðarinnar á sögu og
menningararfi. Bókmenntir og saga eru meginstoðir í sjálfsímynd
okkar sem þjóðar, og bókin var til skamms tíma nálega eini miðill
þessara menningarþátta. Fram á síðustu áratugi hafa bækur allt
frá fyrstu öld íslenzkrar prentsögu gengið í einkaeign og jafnvel
ekki verið vonlaust fyrir ötulustu safnara að ná á langri ævi einni
bók eða tveimur frá 16. öld. Sumir þeirra bókasafnara, sem bezt
hefur orðið ágengt, hafa sýnzt allvel í efnum eftir því sem hér
gerist, og ekki skyldi vanmetið, hversu það getur eflt kapp og
sannfæringu í þessari söfnun sem margri annarri, ef slíkir menn
fara fyrir.
Á þeim áratug, senr nú er að líða, sjást þess nokkur merki, að sá
hópur bókasafnara, sem hér var vísað til, hafi ekki endurnýjazt
með þeim hætti, sem ef til vill hefði mátt vænta. Bókasöfnun hefur
breytzt. Hvort sem þeir eru íleiri eða færri um þessar mundir, sem
kalla má ástríðufulla bókasafnara, eru þeir tæplega jafnstórtækir