Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1991, Blaðsíða 114

114
OGMUNDUR HELGASON
fræðimenn við sögu. Urðu Danir fyrstir Norðurlandabúa til að
gefa út þjóðsögur fyrir áhrif frá Grimmsbræðrum, er Just Mathias
Thiele birti safn sitt, „Danske Folkesagn“, á árunum 1818-23. Pá
voru það listræn ævintýra- og sögukvæði og sögur stórskálda, svo
sem Adams Oehlenslágers, sem ollu mikilli grósku í dönsku
bókmenntalífi. Langfrægastur danskra skálda, er samdi listævin-
týri, er nú H.C. Andersen, en fyrsta hefti ævintýra hans kom út
árið 1835.2 Norðmenn og Svíar fylgdu fljótt á eftir Dönum og gáfu
út fyrstu þjóðsagnasöfn sín fyrir miðja öldina.3
II
Rómantískir áhrifastraumar hrifu Bjarna Thorarensen fyrstan
íslenzkra skálda á námsárum hans í upphafi 19. aldar í Kaup-
mannahöfn.4 Pað var þó ekki fyrr en með næstu kynslóð íslenzkra
Kaupmannahafnarstúdenta að segja má, að rómantíkin yrði að
vakningarafli, er náði til íslands. Var það árið 1835, þegar fyrst
kom út tímaritið Fjölnir. Þeir úr hópi Fjölnismanna, sem mest
komu við sögu í þeim efnum, voru Jónas Hallgímsson og Konráð
Gíslason. I þessum árgangi birtist áðurnefnd saga eftir þýzka
skáldið L. Tieck, undir heitinu „Ævintír af Eggérti Glóa“, í
þýðingu þeirra Jónasar og Konráðs.5
Alkunnugt er, að Fjölnir fékk almennt ekki góðar viðtökur hér
heima.6 í öðrum árgangi, 1836, er birt umsögn um fyrri árgang,
undir fyrirsögninni „Úr brjefi af AustfjörðunT1, sem er hluti af
löngu skrifi, er Ólafur Indriðason, prestur á Kolfreyjustað, sendi
vinum sínum í Höfn, en hugði reyndar ekki til birtingar. Par
kemur vel fram, hversu liinn rómantíski andi var enn víðsíjarri
menntamönnum, að ekki sé minnzt á alþýðu manna um byggðir
þessa lands, þar sem ritinu var ætlað að festa rætur. Olafur taldi
fyrrnefnt ævintýri til lítils handa flestum landsmönnum og segist
hafa heyrt marga ámæla og hafa óbeit á þess konar skröksögum.
■ Sbr. t.d. Erik Dal, „Efterskrift" í Dansk folkedigtning, Haslev 1981, bls. 358-59; sbr.
einnig t.d. Dansk litteratur historie 5, Borgerlig enhedskultur 1807-48, Copenhagen
1984.'
3 Sbr. t.d. Einar Ólafur Sveinsson, Um íslenzkar þjóðsögur, Reykjavík 1940, bls. 112.
4 Sjá t.d. Hannes Pétursson, „Þýzk áhrif á íslenzkar bókmenntir“, Andvari, Nýr flokkur II,
86. árg., 1. hefti, Reykjavík 1961, bls. 52-53; sbr. einnig t.d. Jón Helgason, „Æviágrip",
fyrir framan Ljóðmæli Bjarna Thorarensen, fyrra bindi, Kaupmannahöfn 1935, bls. X.
5 Fjölnir, fyrsta ár 1835, Kaupmannahöfn 1835, bls. 145-70; sbr. Fjölnir, níunda ár,
Kaupmannahöfn 1847, bls. 6.
6 Sbr. t.d. Sigurður Nordal, „Formáli“ að ljósprentun fyrsta árs Fjölnis, Reykjavík 1943,
baksíða (ótölusett).