Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1991, Blaðsíða 68
68
STEFÁN KARLSSON
’interim’) auk 1 r 11 ’alltjafnt í sífellu’, sem var nefnt hér að framan,
verður ekki annað sagt en að öðrum liðnum sé ofaukið.96
10. Vidaukar
Aðrar viðbætur þýðanda en þær sem felast í tvíþýðingum eru
ekki margar og aðeins einstök orð en aldrei heilar setningar.
Sumar þessara viðbóta eru til aukins skýrleika svo sem lr4 ’þar
sem talað er um postulliga trú’ (’in Symbolo’), lv3—4 ’hvað og að þá
sömu sker eigi óréttiliga’ (’neque id injuria’),97 lv25 ’það er’, lv6
’guðs (orð)’,98 lv8 ’alls kyns (líkamsgirndir)’, 1 v 17 ’guðs (hátíðar-
dagur)’, lv26 ’(biðja) guð’, lv26-27 ’honum (þakkir gjöra)’, 2rl
’sín (náð)’, 2v4 ’(sínar) sjálfs (hugrenningar)’ og 2r23, 2vll,20
’(þetta) hið sama’. Enda þótt ’omnis’ sé oftast þýtt ’allur’, í 1 r6—7 og
víðar, er einkunnin þýdd ’alls kyns’ í 2r28 og nafnorðsígildið
’omnia’ ’allar þaríligar nauðsynjar’ 1 r 13 og ’allir hlutir’99 2v23.
Flestir viðaukarnir eru þó fólgnir í því að einkunnum sem fela í
sér mat er bætt við nafnorð sem standa einkunnarlaus í latínutext-
anum: lr2 ’góð (börn)’, lr2 ’sínir ástúðligir (foreldrar)’, 1 r 11
’miklir (erfiðismunir)’, lr22 ’heilagar (prédikanir)’, lr25 ’(hljóð-
færasöngvar) ónýtir’, lv7 ’rétt (guðsdýrkan)’, lv24 ’(taka sér)
sterkan (vara fyrir)’, 2vl7 ’signuð (sakramenti)’ og 2v20 ’sönn
(trú)’. Af sama toga er hástig atviksorðs þar sem frumstig er í
latneska textanum, 2r29 ’hið grimmligasta’ og viðbætur atviks-
orða, 2r27 ’(megi) helst’, 2v3 ’(mæða sig) miklu framar’, 2vl0 ’ærið
(nóg)’ og 2vl5 ’(heyra) rækiliga’.
Viðauka af þessu tagi hefur Oddur Gottskálksson varla leyft sér
í þýðingu Nýja testamentisins, en í Fræðaprédikunum hefur hann
talið sig hafa frjálsari hendur. Hann sýnir frumtexta sínum fullan
trúnað en herðir ofurlítið á prédikuninni þannig að barnakornin
megi heyra kenninguna rækilega.
96 Viðauka af þessu tagi, sem töluvert er um í Nýja testamentinu, nefndi Jón Helgason
ofauka (Málið ... (sjá nmgr. 27), 159-62 og víðar).
97 Sjá nmgr. 64.
98 Hér og síðar eru þau orð sem eiga sér beina samsvörun í latneska textanum höíð innan
sviga.
99 Þessi síðastnefnda þýðing á sér samsvörun í öðrum germönskum málum á síðmiðöld-
um, sbr. Haastrup, Infinitiv + skullende (sjá nmgr. 78), 17. - A þessum stað er ’omnia’
reyndar þýðing á „alle ding“.