Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1991, Blaðsíða 116

116
ÖGMUNDUR HELGASON
Ingemann í Danmörku, að ógleymdum L. Tieck, sem minnt er á,
að sé í miklum metum í Þýzkalandi, og ritað hafi ævintýrið af
Eggerti glóa, er snúið hafi verið á íslenzku til að gefa landsmönn-
um sýnishorn af sögum hans og jafnframt til að gera kunna þessa
tegund skáldskapar, sem hér sé í nægur efniviður. Lfm safnendur
almúgasagnanna er Grimm sérstaklega nefndur meðal Þjóðverja.
Alþíða vor, og eínkum eldra fólk - karlar og konur - kunna mart af
þesskonar sögum, sem hætt er að hirða um, og almennt eru kallaðar:
ligasögur, „blábiljur“ og kjerlíngabœkur. Það er þó meíra satt í þeím enn
menn higgja, og margar munu þcer reínast merkjilega eður kátlega undir
komnar og eþtirtektaverðar; stundum hafa þœr atvikast af eínhvurju, sem
hjer hefir við borið, stundum eru þær lángt að komnar, stundum algjörlega
uppspunnar, og margopt feíkjigamlar. Hið sama er að seígja um mörg
fornkvæði, sem enn eru til um landið. Það væri betur, að prestar og aðrir
fróðleíksmenn, sem hægast eíga aðstöðu, tækju sig til, og lægju út firir allt
þessháttar, hvur í kríngum sig, Ijeti skrifa það upp, og kjæmu því so á
óhultan samastað, sosem t.a.m. í bókasafnið í Reíkjavík, so það glatist ekkji
hjeðan af, sem enn er til.
Til frekari áherzlu er hér einnig bent á hliðstæður úr fortíðinni,
hversu Eddukvæðin hafi verið á hrakningi, áður en þau voru
skrifuð á bók og nú veki öfund allra þjóða á Islendingum, enda viti
enginn, þegar fram líði stundir, hvað komið geti að gagni við
rannsókn liðins tíma.8
Á næstu árum fer engum sögum af undirtektum landsmanna
við þau orð Konráðs Gíslasonar, sem hér hafa verið rakin. Þó
verður að líta svo á, að a.m.k. flestir skólagengnir menn, ekki sízt
kennarar við Bessastaðaskóla, hljóti að hafa séð Fjölni eða efni
hans borizt í tal meðal þeirra, svo fátt sem enn var prentað af
íslenzkum tímaritum.
Það árabil, sem hér um ræðir, þ.e. um og eftir 1840, var starf
„Hins konunglega norræna fornfræðafélags“ (Det Kongelige
Nordiske Oldskrift-Selskab) í Kaupmannahöfn með miklum
K Konráð Gíslason, „Fjölnir“, íslenzki flokkurinn, fjórða ár 1838, Kaupmannahöfn 1839,
bls. 7-14; sbr. Kristinn E. Andrésson, Ný augu, Tímar Fjölnismanna, Reykjavík 1973,
bls. 190. - I grein Hallfreðar Arnar Eiríkssonar, Þjóðsagnasöfnun og þjóðfrelsishreyf-
ing, í Griplu IV, Reykjavík 1980, bls. 188, nefnir hann Jónas Hallgrímsson sem
hugsanlegan höfund þessarar Fjölnisgreinar, ásamt öðrum. Það fær ekki staðizt, sbr. skrá
yfir það sem eftir hann liggur í óbundnu máli í Fjölni, níunda ári, Kaupmannahöfn 1847,
bls. 5-6. Þótt notað sé orðið „við“ í greininni, virðist ekkert benda til að um fleiri en einn
höfund sé að ræða. Hér er aðeins talað fyrir munn útgefenda, þ.e. Fjölnismanna.