Náttúrufræðingurinn - 1998, Blaðsíða 19

Eldgos á Reykjanesskaganum virðast
koma í hrinum og á milli er minni virkni.
Hrinurnar verða á um þúsund ára fresti og
hver hrina stendur yfir í nokkur hundruð ár.
Síðasta hrinan hófst upp úr miðri tíundu öld
og endaði um 1240. í hverri hrinu verða um-
brot í öllum eldstöðvareinunum á skaganum
og í síðustu hrinu færðist virknin frá austri til
vesturs. Einnig er nokkuð víst að verði
eldgos í Brennisteinsfjöllum og í norðan-
verðum Móhálsadal munu hraun þaðan
renna niður til strandar milli Hrútagjár-
dyngjunnar og Hvaleyrarholts, sömu leið
og Hellnahraun eldra og yngra og Kapellu-
hraun.
Af ofansögðu er ljóst að hraun geta
runnið til Straumsvíkur bæði frá Brenni-
steinsfjallarein, en þar gaus síðast á 10. öld,
og frá Krísuvíkurrein þar sem síðast gaus
um miðja tólftu öld. Síðast urðu með vissu
eldsumbrot á Reykjanesskaga á fyrri hluta
13. aldar í Reykjanesrein. Nær útilokað er að
hraun frá gosum í þeirri rein geti runnið til
Straumsvíkur en hinsvegar gæti þar
hugsanlega orðið vart landsigs vegna
meðfylgjandi gliðnunar í reininni.
■ HELSTU HEIMILDIR
Guðmundur Kjartansson 1973. Aldur Búr-
fellshrauns við Hafnarfjörð. Náttúrufræðing-
urinn 42. 159-183.
Haukur Jóhannesson & Sigmundur Einarsson
1989. Krísuvíkureldar I. Aldur Ögmundar-
hrauns og Miðaldalagsins. Jökull 38. 71-87.
Helgi Torfason, Arni Hjartarson, Haukur
Jóhannesson, Jón Jónsson & Kristján
Sæmundsson 1993. Berggrunnskort: Elliða-
vatn 1613 Ill-SV-B 1:25.000. Landmælingar
fslands, Orkustofnun, Hafnarfjarðarbær,
Garðabær, Kópavogsbær, Seltjarnarnesbær og
Reykjavíkurborg.
Jón Jónsson 1978. Jarðfræðikort af Reykjanes-
skaga. Orkustofnun OS-JHD 7831. 303 bls. +
kortamappa.
Jón Jónsson 1974. Óbrinnishólar. Náttúrufræð-
ingurinn44. 109-119.
Kristján Eldjárn 1956. Kapelluhraun og Kapellu-
lág. Árbók Fornaleifafélagsins 1955-56. 5-8.
Sigmundur Einarsson, Haukur Jóhannesson &
Árný Erla Sveinbjörnsdóttir 1991. Krísu-
víkureldar II. Kapelluhraun og gátan um aldur
Hellnahrauns yngra. Jökull 41.61-80.
PÚST- & NETFÖNG HÖFUNDA
Haukur Jóhannesson
Náttúrufrœðistofnun Islands
Hlemmur3
105 Reykjavík
haukur@nattfs.is
Sigmundur Einarsson
Umhvetfisráðuneytið
Vonarstrœti 4
150 Reykjavík
sigmundur.einarsson@umh.stjr.is
177