Tímarit kaupfjelaganna - 01.01.1897, Side 10

4
að strá sandi í augu almennings, heldur en -bæta verzlun-
ina í heild sinni, svo sem með því að setja hærra verð á sum-
ar íslenzku vörurnar en þær geta kostað og koma mönn-
um þannig til að glápa á aðra hliðina. Sömuleiðis setja
kaupmenn vanalega niður verð útlendu vörunnar um lít-
inn tíma ársins, en færa það svo upp aðra árstíma, til þess
að vinna upp öll gæðin, en svo er optast litið á lægsta
verðið, þegar gjörður er samanburður við fjelögin, sem sjald-
an hafa nema eitt vöruverð yíir árið. Ennfremur selja
kaupmenn helzt með vægu verði þær vörur, sem mest er
pantað af hjá fjelögunum, en dýrara hinar, sem minna er
pantað af, og þær, sem alls ekki eru pantaðar, vanalega
með okurverði. Mjor finnst fremur leitt til þess að vita,
hvað fast menn stara á þessa samkeppnisnytsemi fjelag-
anna, sem í sjálfu sjer er ekkert nema aukaatriði, en ætti
hreint ekki að teljast með aðaltilgangi þeirra. Að vísu
er þetta all þýðingarmikið atriði sem stendur, eða á með-
an menn eru hvorki heitir eða kaldir, heldur haltra hálf-
volgir milli kaupmanna og pöntunarfjelaga; en færu menn
almennt að sjá, hver er aðaltilgangur slíkra verzlunar-
samtaka, svo að menn færu að haila sjer af alvöru til
þeirra en frá kaupmönnunum, þá hverfur þessi samkeppn-
isnytsemi eða verður fremur þýðingarlítið atriði.
Það er býsna undarlegt, að allir skuli þykjast sjá
þenna umrædda kost og það svo augljóslega, sem þó er
óútreiknanlegt hvað mikill er, en fjöldi manna skuli vera
eins og steinblindur fyrir þeim beina hagnaði, sem fjelög-
in hafa undantekningarlaust veitt viðskiptamönnum sínum
fram yfir kaupmenn; mun hann aldrei hafa numið minnu
en 20—30°/o og virðist því vera verulegur hagnaður, sem
allir heilskygnir menn ættu 'að geta sjeð með eigin aug-
um, og allir ættu að vilja njóta í sem stærstum mæli.
Þá er annar aðalkostur fjelaganna, sem ekki er öll-
um eins augljós og færri hafa þess vegna hugmynd um,
en hann er sá, að fjelögin eru spor í rjetta átt, til þess
að losa þjóðina úr þeim verzlunarlæðingi, sem um laugan