Andvari - 01.10.1960, Blaðsíða 32

222
APOSTOLOS DASCALAKIS
ANDVARI
merkja blátt áfram Slafar. Hins vegar
cru þeir hreinræktuðu NorSurlanda-
menn, sem nú komu til Býzanz sem mála-
liSar í her keisarans, kallaSir „Varaghoi"
í býzönzkum söguritum frá þessum tíma.
ÞaS eru þcir „Veregues", sem vestrænir
sagnaritarar svo nefna, „Væringjar" í
norrænum heimildum.
Margar kenningar hafa veriS uppi um
uppruna orSsins Varaggoi eSa Væringjar,
og er ekki ástæSa til aS rekja allar þær
umræSur hér. Nóg er aS geta þess, að
alltaf þegar Býzanzbúar nota nafniS
Varaggoi, eiga þeir áreiSanlega viS nor-
ræna menn, sem gegndu herþjónustu í
Býzanz. Lýsingarnar á þessum mönnum
eru slíkar, ah engum blöSum er um aS
fletta, enda höfSu Irorgarbúar þá daglega
fyrir augum, mættu þeim á götum og
hvar sem var. Fornir sagnaritarar dást aS
vexti þeirra og hæS, síSu ljósu hári og
skærum bláum augum. Allt eru þetta
einkenni, sem voru mjög fátíS meSal
Grikkja og annarra þjóSa í heimari austur-
löndum, en aS því skapi algeng meSal
NorSurlandabúa. Býzanzki sagnaritarinn
Leon djákni talar meS aSdáun um einn
þeirra, sem hann kallar „risavaxinn
mann“, annan kveSur hann hafa stært
sig af hermannlegu útliti sínu, og hinn
þriSja segir hann hafa veriS „mjög karl-
mannlegan á allan vöxt“. Sami höfundur
segir, aS þeir hafi allir veriS rauShærSir
og bláeygir. Allir þessir menn báru „fót-
síSa skildi og hringabrynjur". Þeir báru
axir og gerSu áhlaup í þéttum órjúfan-
legum fylkingum. Á undanhaldi hengdu
þeir skildi sína yfir um öxlina sér til
varnar aftan frá. Allt minnir þetta okkur
á hina fornu sæfara og ófriSarmenn úr
norSri, víkingana, bræSur þeirra. ÞaS er
ekki ósennilegt, aS margir Væringja hafi
tekiS þátt í víkingaferSum áSur en þeir
gerSust málaliSar MiklagarSskeisara, og
sumir þeirra kunna aS hafa fariS alla
leiS til Islands.
Býzanzkir sagnaritarar fóru ekki villir
vegar um þjóSerni Væringja. Anna
Komnini, sem í senn var prinsessa og rit-
höfundur, telur aS þeir liafi komiS frá
eynni Thule, en Thule var hið óþekkta,
dularftdla land í norðri, sem sagt var að
gríski landkönnuSurinn Pytheas frá
Marseille, hefði fundið. Margir grískir
höfundar, þar á rneðal Strabo, tala um
þetta land. Vitum við svo vel, hvert
Pytheas fór, að við getum notað þá heim-
ild til þess að ákveða, hvaðan Varaggoi
grískra heimilda komu? Áður fyrri héldu
danskir fræðimenn því fram, að Thule
væri á norðvestanverðu Jótlandi, þar sem
heitir Thy eða Thyland. En hið rétta er
í rauninni, að Thule rnerkir öll hin
fjarlægu Norðurlönd, Skandínavíuskag-
ann, Scandia. Þannig nota býzanzkir
sagnaritarar þetta nafn, þó að þeir vissu
reyndar lítið sem ekkert um löndin. En
bezta staðfestingin á skoðun Býzanzbúa
um uppruna Væringjanna er í riti óþekkts
höfundar frá 11. öld. Hann var hátt-
settur maður í hernum, var gagnkunn-
ugur ýmsum málum, og rit hans var
viðurkennt af yfirvöldunum. Svo sem
síðar verður frá sagt, var hann vel kunn-
ugur konungssyninum, hinum fræga
Haraldi, og nefnir hann „son konungsins
í Varaggia" . . . Hér er enginn vafi a
að átt er við Skandinavíu, og þó einkum
Noreg. Haraldur gegndi herþjónustu í
Býzanz og varð síðar konungur í Noregi-
I þjónustu keisarans urðu Væringjar
einhver sterkasta herdeildin í öllu keis-
aradæminu. Þeir voru sá hluti hersins,
sem alltaf var baráttufús og tilbúinn til
erfiðra hernaðaraðgerSa, og þeir voru
sendir gegn óvinum ríkisins, hvar í heimi
sem þá var að finna. Grískar heimildir
eru mjög fullkomnar og margfróðar um