Andvari - 01.10.1960, Side 37

ANDVARI
VÆRINGJAR
227
Paflagonas. Haraldur var settur yfir Vær-
ingjasveitina og barðist mjög hraustlega
gegn múhammeðsmönnum á Sikiley og
kom aftur til Konstantínópel og þá gerði
konungur hann að „manglabítes", sem
líklega merkir yfirmaður lífvarðarins.
Hann fylgdi keisaranum á herferðum og
barðist eins og hetja og góður drengur.
Þegar þeir komu aftur til borgarinnar var
Haraldur gerður að „Spatharokandidat",
en það var mjög mikil virðingarstaða og
mundi ef til vill mega kallast staða yfir-
skutilsveins keisarans. Þegar Konstantín
Monomakos, þriðji maður Zóe drottn-
ingar varð keisari, virðist hetjan frá
Norðurlöndum ekki hafa átt upp á pall-
borðið við keisarahirðina í Miklagarði,
heldur hafa reynt að komast á brott frá
borginni. Hann var hnepptur í varðhald
í kastala, en honum tókst að strjúka og
komast til heimalands síns, en þar tók
hann við konungdæmi eftir Júlavos bróð-
ur sinn. Þetta er það sem hinn nafnlausi
býzanzki sagnaritari veit um Harald
vopnabróður sinn, en það nægir til þess
að sanna, að fornar norrænar sagnir fara
með rétt mál í aðalatriðum, þó að aukið
hafi verið við síðar.
Ef við nú gerum ráð fyrir, að áletrunin
á Pireus-ljóninu sé rétt lesin, verður að
álíta, að Haraldur sá sem þar er nefndur
foringi Væringja, sé enginn annar en hin
norræna hetja og síðar konungur Norð-
manna. Ef hann hefur komið til Aþenu
til þess að berja niður einhverja uppreisn,
sem ekki er vitað hvenær gerðist, hlýtur
það að hafa verið annaðhvort þegar hann
fór til Sikileyjar til að slá Serki eða í
leiðangri hans gegn Búlgörum, sem kom-
ust alla leið í námunda við borgina Þebu,
skamrnt frá Aþenu. Þá verður að teljast
líklegt, að hin fræga norræna hetja hafi
ekki látið sér nægja að koma við í höfn-
inni Pireus, heldur dvalizt á klassískri
grund Pallas Aþenu í nokkra daga, farið
upp á Akrópólis og svipazt um í Parthen-
on-hofi, sem þá var kirkja heilagrar
Maríu.
Upp úr rniðri 11. öld urðu ferðir nor-
rænna hermanna frá Eystrasalti til Mikla-
garðs gegnum Rússland mjög örðugar, ef
ekki ógerlegar. Hvort tveggja var, að hin
nýja gerzka þjóð var að verða meira og
rneira slafnesk og hafði engan áhuga á
að vernda og býsa fjarskylda ættingja
fornra höfðingja í Novgorod og Kiev og
löndin austan Eystrasalts voru hrjáð af
innrásum og stríðum. Norðurlandamenn
tóku þá að fara aðra leið til Býzanz, um
Norðursjó, Atlantshaf og Miðjarðarhaf.
Um þessar mundir lagði Vilhjálmur, her-
togi af Normandí, England undir sig, og
þá neyddust margir Danir og aðrir
Norðurlandamenn til að flýja Bretland
og leita til Miklagarðs, þar sem þeir voru
ráðnir sem málaliðar í Væringjasveitun-
um. Svo virðist sem margir aðrir Norður-
landamenn hafi einnig fyllt þennan flokk.
Ef til vill hafa þeir farið hina sömu leið,
komið við undir ströndum Bretlands, og
þar kunna landar þeirra að hafa slegizt
í för með þeim.
Þegar svo var komið, að Væringjar
Miklagarðs voru að miklu leyti frá Eng-
landi komnir, kemst allmikill ruglingur
á hugmyndir manna um þjóðerni þeirra.
Margir sagnaritarar fara að kalla þá
„Inglions", þ. e. Englendinga, og má
nefna rnörg dæmi sem sanna, að þeir
töldu þá enska menn og mál þeirra ensku.
En allt er þetta mjög á reiki. Væringjar
þeir, sem komu til Býzanz um Mið-
jarðarhaf, voru alltaf Norðurlandamenn,
annaðhvort beint frá Norðurlöndum eða
frá Englandi. Og málið, sem Væringjar
í Býzanz töluðu, var ekki enska, og satt
að segja hefðu Býzanzbúar alls ekki getað
heyrt mun á ensku og máli norrænna