Andvari - 01.10.1960, Blaðsíða 35

andvaiii
VÆRINGJAR
225
keisarans og hafa veg og vanda af sam-
skiptum Væringja við ríkisvaldið. Fvrir
nokkrum árum fannst í Konstantínópel
blýinnsigli með svofelldri áletrun: „Inn-
sigli hins háæruverðuga stórtúlks Vær-
ingja, Mikaels".
Há embætti, margvíslegar virðingar,
auðlegð og lystisemdir Konstantínópel-
borgar, sem var París þeirra tíma, megn-
aði ekki að svæfa þrá Væringja eftir bin-
um fjarlægu heimkynnum sínum og óskir
þeirra um að mega hverfa heim. Til
marks urn þetta er meðal annars það, að
sagnaritarar segja frá mörgum ástarævin-
týrum Væringja með býzönzkum konum,
en ekki giftingum. Líklegt er, að keisar-
inn hafi lagt bann við slíku, af ótta við
að Væringjar færu þá að eignast bú og
börn og misstu við það hernaðarhugann
og gerðust ófúsari til að sendast út um
alla Evrópu til að berjast. Ef til vill vildu
þeir sjálfir ekki kvænast, annaðhvort af
því að þeir áttu fjölskyldu heima eða
ætluðu sér að hverfa heim og vissu, að
grískar konur myndu trauðar til að fylgja
þeim norður í fjarskann. Víst er að fjöldi
Væringja hvarf úr þjónustu keisarans,
þegar þeir voru orðnir vel loðnir um
lófana. Þeir héldu á brott og létu berast
yfir meginland Evrópu og komust loks
til heimkynna sinna á Norðurlöndum.
Þar sögðu þeir sögur um hetjudáðir sínar,
og ómurinn af þeim frásögnum heyrist
1 fornum norrænum sögum. En auðlegð
þeirra og ævintýralegar sögur um stríð
og ástir freistuðu nýrra ungra Skandínava
til að leita til hinnar sagnfrægu „Tsari-
grad“, Miklagarðs sem þeir svo nefndu,
borgar keisarans með furðulegum höllum
og óþrjótandi gulli. Þannig héldu ungir
nienn frá Norðurlöndum áfram að
streyma inn í Væringjahersveit keisarans,
svo að stofninn hélzt við, þótt margir
sneru heim. Það er merkilegt, að slíkt
skyldi geta átt sér stað öldum saman.
Norðurlandamenn reyndust óbrigðul
uppspretta trausts og halds fyrir býzanzka
heimsveldið, enda var það þeim aftur á
móti ótæmandi brunnur auðs og ævin-
týra.
Vér skulum nú aftur snúa að hetju
þeirri, sem nefnd var að upphafi máls,
Idaraldi harðráða, norska konungssynin-
um, sem síðar varð konungur sjálfur. Hér
skal ekki fjölyrt um það, hvað þessi
Haraldur var eða hvað hann gerði á
Norðurlöndum. Ég læt nægja að skýra
frá því, sem við viturn um hann í Grikk-
landi, um ævi hans og afrek í fjarlægum
löndum austursins. Sá fróðleikur er að
mestu leyti úr norrænum heimildum.
Kunnugt er úr fornum sögum, að þessi
hetja, Elaraldur harðráði, hinn hraustasti
meðal hraustra, sonur Sigurðar sýr, hélt
í austurveg eftir margar frækilegar orust-
ur árið 1030, eftir fall Ólafs konungs á
Stiklarstöðum, þar sem Idaraldur sjálfur
særðist. I austurvegi leitað hann hælis
hjá norrænum ættingjum sínum í fursta-
dæmum Rússlands. Þar lendir hann að
sjálfsögðu í ástarævintýrum með rússn-
eskum konungsdætrum, en heldur síðan
alfaraleið norrænna stríðsmanna suður á
bóginn og til Býzanz og ræðst í þjónustu
keisarans. Fyrir fræknleika sakir og ætt-
göfgi eru honum von bráðar boðnar
miklar virðingar og hann verður foringi
Væringjasveitarinnar. Orð fór af afreks-
verkum hans í öllu heimsveldinu, í Asíu,
Afríku, og sérstaklega á Sikiley, þar sem
hann bar sigurorð af múhammeðskum
Serkjum í átján orustum. Síðar fór hann
pílagrímsferð til Jórsala, en kom loks
aftur til Miklagarðs og lagði sig eftir ást-
um hinnar rosknu keisaradrottningar Zóe.
Idins vegar varð hin fagra unga frænka
drottningarinnar María ástfangin af hon-
urn og baðst þess árangurslaust að mega
giftast honum. Drottningin verður mjög
reið og lætur hneppa Harald í fangelsi,
15