Andvari - 01.10.1960, Page 58

248
RAGNAR JÓHANNESSON
ANDVABI
legum hætti nema í þessu eina húsi á
öllu landinu, Hótel Borg, og svo í potta-
tali í Afengisverzluninni. — Þetta kvöld
ákváðum við Auden ferðaáætlun okkar
og brottfararstund.
Ég hefi stundum verið að velta því
fyrir mér, hvers vegna þetta upprennandi
skáld með stórþjóðinni ensku valdi ein-
mitt fsland til ferðalags þetta sumar.
Hvers var hann að leita hér?
Um þetta leyti grúfðu skuggalegar
blikur yfir Evrópu. Uppgangur og yfir-
gangur fasista í Suðurlöndum og nazista
í Þýzkalandi var að ná hámarki, borgara-
styrjöldin á Spáni var að brjótast út.
Heimsfriðinum var í hættu stofnað og
frjálsri menningu og mannlífi ógnað.
Þungar áhyggjur um framtíð mannkyns
og menningar hlutu því að stríða á hugs-
andi menn. Auden unni mjög frjálsri
hugsun og hataði einræðisstefnur af öllu
hjarta. Hið geigvænlega andrúmsloft í
Evrópu fékk mjög á hann — önd hans
þráði hvíld. Og það hefir hvarflað að
honum, að þá stundarhvíld væri ef til
vill að finna hér á þessu eylandi, sem
virtist svo fjarlægt viðsjám og háreysti
samtímans.
Staðfestingu á þessu fáum við í hinu
mikla kvæði hans, „Ferð til íslands,"
sem Magnús Asgeirsson þýddi með mikl-
um snilldarbrag. Er því rétt að hugleiða
það nokkuð í þessu sambandi.
í fyrri hluta kvæðisins gerir skáldið í
raun og veru grein fyrir tilgangi ferðar-
innar og vonum sínum um hana og
landið:
„Og sæfarinn óskar: Æ, sé nú hver læknir
mér fjarri!
og sjávamöfn skáldanna fylgjast með
honum um borð:
Borgleysa, Ótryggur, Svörfuður, Sorgin.
Og Synjun er Norðursins orð.
Og ómælissléttur hins blóðkalda veiðifisks
blika,
og brim er í lofti af vængjum svífandi flokks.
Og undir þeim þjótandi, iðandi fána
sér eyjavinurinn loks
hilla undir von sína: og fannblikið nær
honum færist,
fjöllin, nakin og seiðsterk, um vornætur dag.
Og undir þeim sandflæmi í ósum fljóta,
sem árskrímsl með blævængslag.
Svo megi hinn ágæti borgari furður hér
finna:
fjöll eins og hófspor, eimgos, sem bergrifa
spýr,
gljúfur og fossa og hornbjargsins háu
höll, þar sem sjófuglinn býr.
Of höfundur sá, er vill kynna sér kjör
manna og háttu:
kirkjustað biskups, sem troðið var niður
í sekk,
laug mikils sagnfræðings, klettey
kappans,
sem kvíða langnættið fékk.
Og munið hinn seka, er fákur hans féll
og hann mælti:
,Fögur er hlíðin, og aftur um kyrrt ég sezt,
konuna gömlu, sem vitnaði: ,,Eg var
þeim
verst, er ég unni mest.“
Því Evrópa er fjarri, og einnig þá
raunveruleikinn.
Við öræfa- og söguhefð landsins þeir
kaupa sér dvöl,
sem dreymir sitt líf vera í óþökk,
til einskis,
og andlitin fölu, sem böl
of heitra tálkossa tærði, á þess öræfum
laugast.
En tckst það? . . .“
Hér verða þáttaskil í kvæðinu. I seinni
hlutanum gerir skáldið grein fyrir von-
brigðum sínum: Nútímamaðurinn getur