Andvari - 01.01.1998, Side 39

andvari
SIGURÐUR PÁLSSON
37
Að einhverju leyti má sjá í átökum þessum votta fyrir deilum þeim
sem staðið höfðu með hléum innan kirkjunnar allt frá aldamótum og
þar sem fylkingarnar voru kenndar við annars vegar nýguðfræði og
frjálslyndi og hins vegar við gamalguðfræði og rétttrúnað.41 Þar hafði
sr. Sigurður löngum átt samleið með síðarnefndu fylkingunni.
Eins og fram hefur komið vaknaði áhugi sr. Sigurðar á messunni
þegar í bernsku. Hann tók snemma að kynna sér sögu messunnar,
enda lifði hann og hrærðist í henni. Meðal þess fyrsta sem hann skrif-
aði um þetta efni var grein sem birtist í Víðförla 1947. í grein þessari
rekur hann sögu messunnar allt aftur til Krists og einnig fjallar hann
um muninn á hinni lútersku og kaþólsku messu. Þar bendir hann á
að meðal þess sem nútíma íslendingur tekur eftir er hann kemur í
rómverskar kirkjur er, „að þar er engin messa án altarissakramentis.
Em þetta atriði er það að segja, að svo á ekki heldur að vera í evang-
eliskri messu. Altarissakramentið er beggja höfuðatriði, enda er það
aðalsérkenni kristinnar guðsdýrkunar.“42 Hann hnykkir enn á þessu
síðar í greininni er hann segir: „Hvernig sem þessi gögn eru könnuð,
ber allt að sama brunni. Messan hefur á öllum öldum snúizt um alt-
arissakramentið sem hinn sæla leyndardóm, þar sem menn meðtóku
gjöf eilífs lífs.“43
Þessi áhersla sr. Sigurðar á þýðingu altarissakramentisins var í
fullu samræmi við afstöðu hinnar litúrgísku hreyfingar. Hreyfingin
^agði líka aukna áherslu á búnað kirkjunnar og táknmál hennar í
ruyndum og litum. Undir það tók sr. Sigurður heilshugar og and-
mælti þeim sem hafna vildu skreytingum í kirkjum. Um það hafði
hann þetta að segja í grein frá árinu 1972: „Hinn almenni áróður nú-
hmans fyrir einfaldleika í þessum efnum, er ekki eingöngu runninn
af „andlegri“ rót. Hann er stundum sprottinn af skorti á sálfræðileg-
urn skilningi og stundum aðeins flótti frá þeim vanda, sem við er að
fást í sköpun helgrar listar.“44
Utgáfa messubókar sr. Sigurðar árið 1961 markaði að því leyti
þáttaskil að margir prestar tóku þá upp hina sígildu messu, enda
hafði biskup leyft notkun hennar. Þegar Skálholtsdómkirkja var vígð
arið 1963 var fylgt sígildu messuformi með tónlist í útsetningu dr.
Róberts A. Ottóssonar.45 Ljóst var að hér var hafin þróun sem ekki
yrði stöðvuð og náði hún hámarki með útgáfu Handbókarinnar 1981
Þegar hin sígilda messa var endurvakin.46
Sr. Sigurður var sæmdur heiðursdoktorsnafnbót í guðfræði af guð-