Andvari - 01.01.1998, Blaðsíða 98

96
ÁRMANN JAKOBSSON
ANDVARI
Rækilegust úttekt fræðimanns á Jóni Thoroddsen er í grein eftir Svein
Skorra Höskuldsson frá árinu 1979. Þar tínir Sveinn Skorri til ýmsa áhrifa-
valda á skáldskap Jóns. í þeim hópi er þó ekki það ljóðskáld sem Jón ólst
upp hjá en það er móðir hans, Theodora Thoroddsen. Það er kannski ekki
nema von því að þegar þessi grein birtist hafði ennþá verið næsta lítið fjall-
að um þulur Theodoru Thoroddsen og hún var talin vera „þjóðrækið
íhald“ í skáldskap í helstu bókmenntasögunni sem þá var til.15
Þó að Sveinn Skorri nefni Theodoru ekki sem áhrifavald á son sinn fylgir
grein hans þula eftir Jón sem mun ort á 18. ári og í henni eru áhrifin frá
Theodoru augljós:
Eg gekk í græna lundinn,
glöð var aftanstundin,. . .
logagylltur lokkurinn
læddist niður fögrukinn,
inn við bjarta barminn þinn
bjuggu draumar mínir, . . .
drakk eg áfengt ástavín
sem ann mér ekki friðar.
Sólin seig til viðar.16
Guðmundur Andri Thorsson hefur bent á þessi líkindi í grein um Jón
Thoroddsen en bætir við: „Önnur líkindi eru vandséð með ljóðagerð þeirra
mæðgina“.17 Niðurstaða hans er því hin sama og Sveins Skorra. Lítið verð-
ur úr áhrifum Theodoru á son hennar.
Þess ber að geta að Guðmundur Andri og Sveinn Skorri hafa eigi að síð-
ur gert kveðskap Theodoru hærra undir höfði í bókmenntaskrifum en flest-
ir.18 Ekki er því um að ræða vantrú á skáldskap hennar heldur er engu lík-
ara en það sé bókmenntasögulega útilokað að annar eins nýjungamaður í
skáldskap og Jón Thoroddsen hafi verið undir áhrifum frá miðaldra konu,
móður sinni. Það kemur ekki á óvart þar sem bókmenntasagan hefur gjarn-
an snúist um freudísk föðurmorð og áhrifafælni karlrithöfunda.19 Vera má
að menn hafi láti blekkjast af ólíkindalátum Jóns sjálfs sem segir í bréfi til
móður sinnar:
Eg er orðinn rithöfundur. Þér fanst það skrítið og mér líka. Eg hef ekki orðið það að
gamni mínu eða af hégómagirnd, því eg er enginn stílisti. Þú hefur engu tímt að miðla
mér af þeirri gáfu og þessvegna skrifa eg eins og vinnukona.20
Þetta er greinilega skrifað í hálfkæringi en þó má vel vera að Jón hafi ekki
gert sér grein fyrir áhrifum móður sinnar eða sé jafnvel haldinn áhrifafælni.
Nýlega hafa Sveinn Skorri, Guðmundur Andri og aðrir vakið athygli á
að Theodora er ásamt Huldu formbyltingarmaður. Þulur þeirra eru nýtt