Andvari - 01.01.1998, Side 63

andvari
AÐ YRKJA SIG ÚT ÚR BÓKMENNTASÖGUNNI
61
en það er þess virði að velta fyrir sér hugmyndum þessara ólíku hópa um
menningu og jafnframt hvernig ýmsir óskyldir hlutir hafa áhrif á bók-
menntasöguna. Fyndið níðkvæði getur orðið skáldi dýrkeypt, eins og í til-
felli Sigurðar. Honum verður það á að yrkja níð um unga kjaftfora menn,
fulltrúa nýs tíma sem reynast svo heiftræknir að þeir ákveða að skrifa hann
út úr bókmenntasögunni og segja má að það hafi tekist langt umfram efni
og ástæður og betur en þá hefur sjálfsagt órað fyrir.
Nú skiptir það auðvitað engu máli í sjálfu sér hvort Sigurður hafi verið
keyptur til þess að yrkja um Fjölni eða ekki, en hins vegar hlýtur maður í
því efni að spyrja sig um aðdraganda og forsendur. Það verður maður að
skoða frá sjónarhorni Sigurðar sjálfs. Hér er mikilvægt að minna á að í aug-
um íslenskra Hafnarstúdenta var Sigurður Breiðfjörð einstaklega ófínn
pappír. Torfi Eggerz skrifar t.d. Friðriki bróður sínum bréf árið 1831 og
dregur upp heldur ófagra mynd af fyrstu dögum Sigurðar í Kaupmanna-
höfn. Sigurður fór strax af skipi upp á Gamla-Garð (Regens) að hitta landa
sína, sem Torfi harmar því „danskir stúdentar á Regentse álitu hann lengi
eftir, til allrar ólukku, að hafa verið íslenskan stúdent. Kom þá hundur í ís-
lendinga og ömuðust síðan heldur við komu hans.“7 Frá fyrsta degi er Sig-
urður Breiðfjörð sem sé óvelkominn í hópi landa sinna og Torfi lýsir því
síðan hvernig Sigurður lendir í þjófnaðarmálum og alls kyns vandræðum,
beykisnámið fari fjandans til, en hann ætli nú til Grænlands og „samgleðj-
ast menn íslandi að það verði þá um stund og tíma frítt frá svoddan
landplágu“8, bætir Torfi við.
Þegar grannt er skoðað á þessi harkalega mynd af aðstæðum Sigurðar í
Kaupmannahöfn sínar skýringar. íslendingar í Kaupmannahöfn á þessum
tíma eru flestir íslenskir stúdentar sem líta stórt á sig. Þeir eru vormenn ís-
lands, flestir að læra lögfræði til þess að komast í embætti, en eru þó þjak-
aðir af þeirri minnimáttarkennd og viðkvæmni fyrir landi og þjóð sem svo
lengi hefur þrúgað landann. Þetta skýrir að hluta til hörð viðbrögð stúd-
entanna við því að aumur beykir sé talinn í þeirra hópi. Með öðrum orð-
um: Stéttaskiptingin hrindir Breiðfjörð frá félagsskap íslenskra stúdenta,
Sem hann eðlilega sækir í, og staðfestir stöðu hans sem utangarðsmanns.
Og það er þessi mynd af Sigurði sem Jónas Hallgrímsson tekur í arf, þegar
hann kemur til Kaupmannahafnar einu ári síðar.
En á hvaða leið var Breiðfjörð sjálfur sem skáld og er hægt að gera sér
einhvers konar mynd af því hvert hann stefndi fyrir ritdóm Jónasar? Hann
var einstaklega afkastamikill og rímnaflokkarnir runnu upp úr honum. Þá
fullyrðingu má styðja gildum rökum að Sigurður hafi verið einn fremsti
fulltrúi rímnahefðarinnar, hefðar sem ofmælt er að kalla deyjandi, en hafði
þó séð sína hásól. Sigurður er auk þess annað og meira. Hann má vel kall-
ast góður fulltrúi þeirrar ljóðrænu kveðandi og dunandi hagmælsku og orð-