Andvari - 01.01.1998, Page 143

ANDVARI
AF ÓSKRIFAÐRI LEIKLISTARSÖGU
141
fyllstu aðgát. Kristján Albertsson, sem ritstýrði Verði, málgagni íhalds-
manna, frá 1925 til 1927, var einn þeirra, sem oft lögðu honum gott til í
blaði sínu.37 En af Kristjáni er það að segja, að hann hafði gegnt starfi Ieið-
beinanda veturinn 1924-’25, þegar Stefanía Guðmundsdóttir var formaður
L. R. Næsta vetur - fyrsta leiðbeinandavetur Indriða - var Kristján sjálfur
formaður félagsins, þó að hann hafi ekki látið formannsskyldurnar íþyngja
sér, ef marka má þau orð hans í viðtali við Morgunblaðið haustið 1925, að
hann myndi ekki gefa sér tíma til að starfa „að ráði“ með félaginu og Indr-
iði Waage bera hitann og þungann af starfi þess.38 Má segja, að það hafi
verið allóvenjuleg yfirlýsing frá æðsta stjórnanda leikhúss, jafnvel miðað
við þáverandi aðstæður!
Þórunn telur, að Sex verur leita höfundar, sem sýndar voru haustið 1926,
séu það „afrek“ á ferli Indriða, sem „stafar af mestum ljóma“. Um þá sýn-
ingu skrifar hún langt mál og klykkir út með eftirfarandi: „í þetta skipti var
Reykjavík eins og heimsborg og þessi leiksýning og ferskur leikstíllinn sem
því fylgdi setti ný andlit á leikarana, sem nýttust við fleiri leikrit sem gerðu
göt í raunsæið á næstu árum. Það var komið pínulítið tilraunaleikhús í
landið, púpa þess opnaðist stöku sinnum á sviðinu eftir þetta með afleidd-
um og kynblönduðum einkennum expressjónisma, súrrealisma og fútúr-
isma.“39 Ég hef velt þessum orðum mikið fyrir mér og reynt að átta mig á
þeim sýningum, sem þau kynnu að eiga við. En ég verð að játa, að mér er
hulið, hvaða leikviðburði Þórunn hefur hér í huga. Ekkert íslenskt leikhús
kallaði sig „tilraunaleikhús“ fyrr en Gríma tók til starfa á sjöunda áratugn-
um, en tæpast er það hún sem Þórunn á við. Á meðan ekki koma fram
frekari skýringar hlýt ég að trúa því, að skáldið í Þórunni hafi hér einfald-
lega borið fræðimanninn ofurliði.
Dómarnir um Sex verur voru vinsamlegir, en e.t.v. nokkuð óráðnir, eins
og dómarar vissu ekki alveg hvaða tökum þeir ættu að taka verkið. Nei-
kvæðastur var Jón Björnsson í Morgunblaðinu, sem hafði þó góð orð um
frammistöðu leikenda. Jón gaf í skyn, að leikritið væri, grannt skoðað, ekki
ýkja merkilegt; það væri nýstárlegt á ytra borði, en formnýjungin risti ekki
djúpt.40 Þessi dómur varð kveikja allsérkennilegrar ritdeilu milli Jóns og
„Amicusar“ nokkurs sem skrifaði skömmu síðar langa grein í Vísi, þar sem
hann fann mjög að því, hversu lélegir íslenskir leikdómar væru og hversu
lítt afrekum Indriða Waages og leikenda hans hefði verið haldið á loft.41 Þó
að „Amicus“ nefndi Jón ekki á nafn, tók sá síðarnefndi orð hans til sín og
svaraði honum, svo af spunnust nokkur orðaskipti þeirra í milli.42 Verður
sú deila ekki rakin hér, enda tæpast merkilegri en margt annað leikhúsþref
sem sést hefur í íslenskum blöðum. En Jón mótmælti því einarðlega að
Indriða hefði ekki verið hampað nægilega, og á leiksögufræðingurinn bágt
með að andæfa þeirri skoðun hans.