Andvari - 01.01.1998, Síða 146

144
JÓN VIÐAR JÓNSSON
ANDVARI
eins konar „arfleifð“ þess viðvaningsháttar sem hann var alinn upp við? Pó
að list hans þróaðist, þróaðist hin listræna kröfugerð örar, svo að sýningar
hans hlutu að lokum ekki náð fyrir augum ströngustu gagnrýnenda.47 Þegar
komið var fram um 1940, hefði a.m.k. fáum dottið í hug að hæla honum
fyrir þann dugnað að vera bæði aðalleikari og leikstjóri. Og hafi sýningar
hans í Þjóðleikhúsinu verið gallaðar, er fráleitt að halda, að leikir þeir, sem
hann setti á svið kornungur maður með lítt reyndum og misjafnlega hæfi-
leikaríkum viðvaningum, hafi verið svo fullkomin list sem Vísir hélt fram
og Þórunn Valdimarsdóttir tekur trúanlegt.
Kambansmálið 1927
Snemma í janúar 1927 barst Indriða Waage bréf frá Guðmundi Kamban,
leikstjóra og rithöfundi í Kaupmannahöfn. Bréfið var sent Indriða sem for-
manni L.R. og í því bauðst Kamban að koma til íslands og setja á svið þrjú
leikrit þá um vorið. Skyldi kostnaðar- og tekjuskipting vera með þeim
hætti, að L.R. fengi 100 krónur í sinn hlut af tekjum hvers leikkvölds, þegar
allur kostnaður væri frá dreginn, en Kamban sjálfur afganginn, ef nokkur
yrði.48
Formaðurinn hafnaði boði Kambans umsvifalaust og án frekari skýringa
að sinni. Síðar sagði hann ástæðuna hafa verið þá, að hann hefði verið bú-
inn að lofa Davíð Stefánssyni að taka til flutnings Munkana á Möðruvöll-
49
um.
Þrátt fyrir þessar kuldalegu viðtökur birtist Guðmundur Kamban sjálfur
í Reykjavík um mánuði síðar í því skyni að fylgja tilboði sínu eftir. Hann
hafði þegar samband við Indriða og mætti í eigin persónu á fund í Leikfé-
laginu. Fundað var tvisvar um málið og erindi Kambans endanlega hafnað
á síðari fundinum 22. feb. Sama dag greindi hann frá tilboði sínu og tildrög-
um íslandsferðarinnar í Morgunblaðinu, enda ekki óeðlilegt, þar sem bæði
Vísir og Morgunblaðið, aðalblöð bæjarins, höfðu skýrt lauslega frá því.50
Daginn eftir svaraði Indriði Waage greininni í Vísi og lýsti þar gangi mála
frá sínum bæjardyrum.
í Morgunblaðs-greininni fer Kamban nokkrum orðum um ástand ís-
lenskrar leiklistar. Hann segir þar, að ýmsir landar sínir „sem láta sér annt
um efling íslenskrar leiklistar“ hafi á undanförnum árum „þrásinnis vakið
máls á því við mig, hvort ég mundi ekki vera fáanlegur til að leggja minn
skerf til þeirrar eflingar með því að koma heim lítinn tíma og gefa sýnis-
horn af leikforustu í nútíðarsniði.“ Þetta fólk geri sér fulla grein fyrir því,
að það sem „aðallega stendur leiklist vorri fyrir þrifum, gerir hana meira