Andvari - 01.01.1998, Blaðsíða 147

ANDVARI
AF ÓSKRIFAÐRI LEIKLISTARSÖGU
145
eða minna að káki og heldur henni blýfastri á sama þroskalausa viðfangs-
stigi [svo] er þetta eina: að hér er ekki og hefir aldrei verið til nein kunn-
átta í leikforustu - nein instruktion.“ Kveðst hann hafa fengið hvatningu í
þessa veru frá Einari H. Kvaran og Kristjáni Albertssyni, en þó einkum
Soffíu Guðlaugsdóttur leikkonu.
Guðmundur Kamban hafði, þegar þetta var, starfað talsvert sem leik-
stjóri í Kaupmannahöfn.51 Því var engan veginn óeðlilegt, og lá raunar
beint við, að leita hófanna hjá honum um slíka liðveislu. Þó að ekkert af
því fólki, sem hann nefnir, hefði formlegt umboð til þess frá félaginu, áttu
þau öll talsvert undir sér í því, ekki síst Einar, sem var einn af gamalreynd-
ustu áhrifamönnum félagsins, bæði sem leikstjóri og formaður um fimm
ára skeið. Kristján og Soffía voru fulltrúar yngri kynslóðarinnar; Kristján
hefur áður verið kynntur til sögunnar og Soffía var ung og upprennandi
leikkona, tæplega þrítug. Hún hafði unnið með L.R. í áratug og að margra
dómi sannað hæfileika sína með eftirminnilegri frammistöðu í hlutverki
fröken Júlíu þremur árum fyrr. Hún var hæfileikarík og metnaðarfull kona,
bæði fyrir eigin hönd og listgreinarinnar, en vitaskuld ekki orðin sú stærð
sem hún átti eftir að verða síðar.52 Allt stóð þetta fólk að baki Kamban í
viðureign hans við Leikfélagið; Einar H. Kvaran mælti t.d. með tilboði
hans á fundum þess.53
Þó að orðaval Kambans í greininni beri vitni um yfirvegun, hefur honum
sýnilega verið heitt í hamsi undir niðri. Hann lýkur henni með því að gefa í
skyn, að Leikfélagið kunni að verða svipt opinberum styrkjum sínum, færi
það ekki fram „gildar og raunréttar ástæður“ þess að hafna boði hans. Við
þeim orðum brást Indriði Waage ókvæða, svo og brigslum Kambans í garð
innlendrar leikmenntar, og stóðst ekki mátið að senda honum nokkrar
hnútur. Kveðst hann ekki vita til þess, að Kamban hafi „haft á hendi leik-
forustu nema um 1 eða 2 ára skeið í leikhúsi sem Iíklega má telja til annars
flokks leikhúsa í Danmörku, en vel má vera að hann hafi öll hin 14-15 árin,
einnig þau sem hann dvaldi í Ameríku, verið að læra þessa list.“ Að öðru
leyti segist Indriði hafa verið búinn að ákveða starfsemi félagsins til loka
leikársins, þegar tilboðið barst frá Kamban „og þó að herra Kamban ber-
sýnilega líti svo á, að það hefði ekki átt að hamla því, að hann gæti tekið
við leikstjórn og allri ráðsmennsku félagsins fyrirvaralaust, þá get ég ekki
fallist á það, að ég hefði að sjálfsögðu átt að víkja fyrir honum eða nokkr-
um öðrum og láta af hendi þau störf, sem mér höfðu verið falin, en eiga þó
sem formaður að nafni til að bera ábyrgð gagnvart félaginu á ráðsmennsku
annars manns, sem ég gat ekkert vitað um hvernig reyndist.“54
Þessi orðaskipti urðu upphaf hatrammra blaðadeilna, sem snerust að
miklu leyti um meinta hæfni eða vanhæfni Guðmundar Kambans.55 Auk
þess var að vonum farið ýmsum orðum um ástandið í íslensku leikhúsi og