Andvari - 01.01.2008, Page 26

24
KRISTINN KRISTMUNDSSON
ANDVARI
til upphitunar. Þannig var tekin upp venjuleg miðstöðvarhitun með hringrás,
hverinn var hitagjafinn. Einnig var vatn hitað í hvernum til heimilisþarfa og í
sundlaugina og leitt heim með þrýstingi. Vatnsbólið var í 50 m hæð, spratt þar
undan bergi í nálega 1 km fjarlægð frá hvernum. Milli húss og hvers er um 170
m. ...í þessum fyrsta áfanga var reist rafstöð 12 ha (þ.e. hestafla) við Sandá í
landi Eyvindartungu.18
Héraðsskólinn á Laugarvatni var stofnaður haustið 1928. Veturinn
1928-1929 voru nemendur 24. Skólastjóri var sr. Jakob O. Lárusson en
hann sagði starfi sínu lausu eftir þennan eina vetur vegna heilsubrests.
Aðsókn var mikil að skólanum og sumarið 1929 var veitt skólavist 83
nemendum alls (urðu 85 samkvæmt skólaskýrslu). Það sumar höfðu
bæst við fjórar nýjar burstir og opin sundlaug austan við húsið. Húsið
var fokhelt um haustið. Herbergin frá fyrra ári nægðu tæpast skóla-
stúlkunum, piltunum voru ætlaðir stórir geimar að sofa í, og aðeins á
flatsæng.19
Héraðsskólarnir voru á þessum árum að ryðja sér til rúms í sveitum
landsins. Fyrrnefndur dóms- og kennslumálaráðherra 1927-1932, Jónas
Jónsson frá Hriflu, átti þar mestan hlut að máli sem kunnugt er og
Laugarvatn var sá staður sem honum var hugfólgnastur. Hann lagði
kapp á að héraðsskólarnir mótuðust af þeirri stefnu í uppeldismálum
sem hann mun hafa gengið á hönd í námi sínu og kynnisferðum
erlendis, bæði í lýðháskólunum dönsku, en þó einkum í hinum bresku
heimavistarskólum. Sjálfur lýsti hann þeim af auðsærri hrifningu og
dró ekki dul á að til þeirra ættu íslensku héraðsskólarnir að sækja sér
fyrirmynd. Þeir útilokuðu að hans sögn
áhrif borgaskrílsins. Með heppilegu starfsmannavali tryggja þeir sér góðar
fyrirmyndir. Með vinnunni skapa þeir skilning og samhygð með þeim stétt-
um sem mest verða fyrir ranglæti og ósanngjörnum dómum. Með íþrótt-
unum samheldni og félagshyggju. í knattspyrnunni og róðrinum hugsar hver
góður keppinautur um heildina, en gleymir sjálfum sér og það er siðkennsla.
Siðgæðistilfinningin á að vera réttlátur dómari milli einstaklingsins og mann-
félagsins. Báðir málsaðilar sækja á að færa út veldi sitt, en ef öðrum tekst það um
of, leiðir af böl beggja. Hæsta takmarkið er að báðir lifi í fullu samræmi.20
Jónas hafði lengi barist fyrir stofnun Alþýðuskólans á Laugum sem
loks komst á fót 1925. í ráðherratíð hans voru stofnaðir þrír skólar sem
hann nefndi sjálfur albræður Laugaskólans, þ.e. á Laugarvatni 1928,
Reykjum í Hrútafirði 1930 og Reykholti í Borgarfirði 1931. Sú áhersla,