Andvari - 01.01.1950, Qupperneq 30

26
Jón Guðnason
ANDVARI
sem saga vor öll verði svipmeiri, er vér höfum séð raktar svo
glögglega heimildir um siðskiptaöldina sem dr. Páll Eggert hefir
gert í ritverki sínu „Menn og menntir".
XIII.
Ritdómur dr. Jóns J. Aðils um „Menn og menntir" hirtist
snemma árs 1920. Fagnaði dr. Jón hinum nýja verkamanni í vín-
garðinum, spáði vel fyrir honum og árnaði gengis. Þessi ritgerð
mun vera eitt hið síðasta, sem til er frá hendi dr. Jóns, því að
hann lézt þá um sumarið, 5. júlí, aðeins rúmlega fimmtugur að
aldri. Losnaði þá prófessorsembættið í sögu íslands við háskólann.
Var dr. Páll Eggert settur til að gegna því I. febrúar 1921, en
veitt embættið af konungi 30. marz 1922. Þessu embætti gegndi
hann í tæp níu ár, til ársloka 1929. Rektor háskólans var hann
kjörinn 17. júní 1923 og gegndi því starfi næsta háskólaár. Einnig
sinnti hann ýmsum öðrum trúnaðarstörfum í þágu háskólans.
Það hefir tíðkazt við háskólann, að rektor hans, hverju sinni,
semji vísindalegt rit, er fylgi árbókinni það ár. Dr. Páll Eggert
lét ekki á sér standa um að gjalda þau Torfalögin. Og enn var
efnið sótt til siðskiptaaldar. Nefnist ritið: „Upptök sálma og
sálmalaga í lútherskum sið á íslandi". Er það mikil bók, nær
300 bls. í árbókarbroti. Telur höf. sjálfur rit þetta svo strembið,
að vart geti orðið almannaeign, og mun það mála sannast. Og
enn segir hann (í formála): „í rauninni eru tæmdar með þeim
rannsóknum, er hér birtast, allar sálmabækur vorar til 1772 og
messusöngsbækur (gradualia) til 1691“. Telur hann sig hafa
grafið fyrir rætur á flestu, er þetta efni varðar.
Það lætur að líkum, að nemendur dr. Páls Eggerts í háskól-
anum hafi litið upp til hans, þvílíkur lærdómsmaður sem hann
var talinn, auk þess sem miklar sögur gengu af því, hvílík ham-
hleypa hann væri til starfa og eigi um allt felldur að háttum
venjulegra hversdagsmanna. „En sjálfur virtist hann samsvara
vel því orði, er af honum fór, maður mikilúðlegur, hvass undir