Andvari - 01.01.1950, Side 33

andvari
29
Páll Eggert Ólason
Um leið og fyrsta bindi ævisögu Jóns Sigurðssonar kom ut,
gerði dr. Páll Eggert nokkra grein fyrir þessu ritverki sínu, í
almanaki þjóðvinafék urn árið 1930. Verða hér tilfærð nokkur
ummæli lians þar, er sýna, hvað fyrir honurn vakti um samn-
ingu ritsins, og þá einnig, hve víðtækt efni þess 1 raun og veru
er. I Iann segir:
„Það mun á allra vitorði, að starf Jóns Sigurðssonar var svo
margþætt, að hann lét engin velferðarmál þjóðar sinnar afskipta-
laus, hafði í flestum þeirra forustu og léði þeim öllum stuðn-
ing. Allt þjóðlíf íslendinga er markað og mótað af honurn. Saga
hans er því ekki aðeins saga þjóðmála samtímis, heldur og al-
menn landssaga og liefir auk þess að geyma mjög markverða
þáttu í bókmenntasögu þjóðarinnar. Þessu fylgir þá einnig það,
að kanna verður ekki aðeins rætur málefnanna, upptök tíma-
hilsins, hagi og kjör þjóðarinnar, heldur og jafnvel í sumum
efnurn líta suttlega frarn yfir það, allt til vorra daga; ella myndu
lesendur eigi liafa nægilega á valdi sínu mat á sjálfu tímabilinu,
einum hinum langmerkasta þætti í sögu íslcnzkrar þjóðar. Það
er eitt hið mesta lán, sem borið hefir að höndum þessari þjóð,
að hún fær tengt sögu sína við slíkan afreksmann, í stað þess að
sögunni sé skipað niður eftir mönnum, sem af tilviljun eða erfð-
uin hafa farið með stjórn landsins. Slíkir rnenn lifa, þótt þeir
deyi, gera þjóð sinni gagn jafnt liðnir sem lífs“.
Hér er eigi rúm til að gera nánari grein fyrir efni þessa mikla
ritverks. Aðeins skal rninnt á, að þar er dregið saman svo nrikið
efni um hinn mikla foringja vorn, störf hans og áhrif á samtíð
°§ framtíð, að um það getur nú hver íslendingur, sem það
girnist, fulla fræðslu hlotið, auk þess sem sagnfræðingum síðari
tíma er gert hægara fyrir um að kanna þetta tímabil til enn fyllri
hlitar. En þess er ekki að dyljast, að ritið hlaut ekki þær fegins-
viðtökur meðal alþjóðar, sem vænta mátti, þegar gætt er þeirrar
aðdaunar og ástsældar, sem Jón Sigurðsson hafði að verðskuldan
notið meðal þjóðarinnar, lífs og liðinn. Mun hér miklu hafa valdið