Uppeldi og menntun - 01.01.1999, Blaðsíða 110

FRUMKVÖÐLAR OG ANNAÐ FÓLK í ÓLGUSJÓ UPPLÝSINGA_______________________
HVERNIG OG HVERS VEGNA?
Sá sem hefur fylgst með þróuninni á þessu sviði undanfarin ár tekur eftir því að nokkrir
kennarar skera sig úr fyrir það hvað þeir eru duglegir við að fara út í alls konar tilrauna-
verkefni sem fela í sér að nota tölvutækninýjungar til að frjóvga skólastarfið og þar á
meðal að taka þátt í alþjóðlegum samvinnuverkefnum. Þetta er oftast óhemju vinna og
umbun í launum sáralítil, því lék mér forvitni á að vita: í fyrsta lagi hvemig þeir kennar-
ar eru sem eru tilbúnir til að fara út í nýjungar á borð við upplýsingatækni í skólastarfi.
Jafnframt hefur mér fundist það nokkurt áhyggjuefni hversu lítið þessi tilraima-
verkefni hafa smitað aðra kennara af áhuga og hversu sjaldan þau leiða til þess að skólar
vinni áfram með svipaðar hugmyndir. Því er önnur spuming mín: Hvað veldur því að
nýjungastarf dagar oftar en ekki uppi í stað þess að verða upphaf að þróun?
AÐFERÐIR OG FRAMKVÆMD
Til að leita svara við þessum spurningum gerði ég dálitla rannsókn á starfi fram-
haldsskólakennara á haustmisseri 1998 og byggði á aðferðum eigindlegra rann-
sókna, aðallega viðtölum og vettvangsathugun.1
Ég valdi konu sem er íslenskukennari í framhaldsskóla eins og ég sjálf. Mér
finnst viðeigandi að kalla hana Heklu með sívirkt eldfjallið í huga. Ég hef fylgst
með tilraunastarfi hennar með notkun tölvu í skólastarfi undanfarin ár meðal ann-
ars vegna þess að afraksturinn hefur að hluta til birst á veraldarvefnum. Sjálf hef ég
mikinn áhuga á málefninu og hef ekki komist hjá því að dást að dugnaði og
hugmyndaauðgi Heklu og hef oft spurt mig hvaðan henni komi kraftur og orka
sem þarf til að koma því í verk sem hún hefur gert.
Hekla hefur margra ára reynslu af íslenskukennslu á framhaldsskólastigi. Hún
hefur kennt við tvo framhaldsskóla á landsbyggðinni undanfarin ár og hefur á báðum
stöðum verið frumkvöðull að tilraunaverkefnum í upplýsinga- og samskiptatækni.
Við lestur á ólíkum nálgunaraðferðum í eigindlegum rannsóknum komst ég að
þeirri niðurstöðu að sú aðferð sem kennd er við ævisögur eða lífssögur ætti vel við í
mínu tilviki. Sú aðferð leggur áherslu á reynslu einstaklingsins, minningar hans,
vangaveltur og túlkanir en það sjónarhorn hjálpar rannsakandanum til að skilja
betur aðstæðurnar sem hann er að skoða.
Lífssögunálgunin auðveldar dýpri skilning á fyrri reynslu einstaklingsins, því
sem hann býr við í nútímanum og hvaða möguleika hann hefur til að takast á við
verkefni framtíðarinnar. Rannsóknaraðferðin byggir einkum á viðtölum sem eru
ekki eða að litlu leyti skipulögð fyrirfram en það gefur viðmælanda tækifæri til að
segja sögu sína á sinn hátt. Mikilvægt er að kynna reynslu viðmælandans frá hans
eigin sjónarhorni, láta hans rödd heyrast. Aðferðin gefur rannsakandanum færi á að
draga upp eins konar mósaíkmynd af einstaklingnum og atburðum og fólki í kring-
um hann þannig að hægt sé að velta fyrir sér ýmiss konar tengslum, áhrifum og
munstrum (Hitchcook and Hughes 1995:185-186).
1 Rannsóknin var gerð sem hluti af námi í aðferðafræði rannsókna - eigindlegar aðferðir í Kennaraháskóla
íslands á haustmisseri 1998 undir leiðsögn Guðrúnar Kristinsdóttur, lektors, sjá heimildaskrá.
108