Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Side 99

ELSA SIGRÍÐUR JÓNSDÓTTIR
einnig meirihlutans sem verður að geta viðurkennt sérkenni og sérþarfir minni-
hlutahópsins. Samþætting felur í sér að minnihlutahópurinn tekur þátt í vinnu-
markaði, stjórnmálum og efnahagslífi eins og þeir sem tilheyra meirihlutanum,
enda hefur minnihlutahópurinn sömu réttindi og skyldur og aðrir íbúar samfélags-
ins.
3) AöskilnaÖur vísar til þess að minnihlutahópur er aðgreindur frá meirihlut-
anum eða velur sjálfur að vera það. Sé aðskilnaðurinn sjálfviljugur velja einstak-
lingar eða hópar að búa út af fyrir sig og viðhalda eigin siðum án þess að verða
fyrir miklum áhrifum frá ríkjandi menningu. Oft eru minnihlutahópar þvingaðir til
aðskilnaðar og búa á afmörkuðum landsvæðum. Meirihlutinn undirokar þá minni-
hlutann í pólitískum, efnahagslegum eða félagslegum skilningi. Oftast byggir að-
skilnaðurinn á þeirri hugsun að fólk úr minnihlutahópnum sé minna virði en meiri-
hluti íbúanna og því sé óhagkvæmt að blanda menningarheimum saman (Eriksen
og Sorheim, 1994:91-92).
Á Vesturlöndum hefur lengstum verið stefnt að samlögun í málefnum innflytj-
enda. Þeir áttu að líkjast sem mest íbúunum sem fyrir voru og í því skyni áttu þeir
að læra tungumál, siði og venjur meirihlutans sem hraðast. í Bandaríkjunum hefur
líkingin um deigluna verið notuð í umræðu um þessi mál (Phinney o.fl., 1992:299).
Þá er gert ráð fyrir að menningarhóparnir „bráðni" saman í eina menningu. En
reynslan hefur sýnt, að sjaldnast verður um algjöra samlögun að ræða þótt komu-
menn leggi niður tungumál og siði og semji sig að háttum heimafólks. Frumhópa-
tengsl svo sem giftingar milli minnihluta og meirihluta eru sjaldgæf og neikvæð
mismunun og fordómar eru ríkjandi (Gollnick og Chinn, 1998:12-13).
Á Norðurlöndum hafa áherslur í málefnum minnihlutahópa breyst á síðustu
árum. Stefnumótun er nú byggð á hugmyndinni um sampættingu. í þeirri umræðu
hefur samfélaginu verið líkt við „salatskál" (Phirmey o.fl., 1992:299). Hóparnir bráðna
ekki saman heldur halda þeir sérkennum sínum um leið og þeir eru hluti af öllu
salatinu og viðurkenndir sem virkir samfélagsþegnar. Stefnt er að því að minni-
hlutinn öðlist jafna stöðu á við meirihlutann. Rannsókn Phinney og fl. 1992 leiddi í
ljós að æskufólk úr þjóðernisminnihlutahópum í Bandaríkjunum var eindregið
hlynnt samþættingu, þ.e. að minnihlutahópar héldu einkennum menningar sinnar
jafnframt því sem þeir tóku þátt í bandarísku þjóðfélagi. Ungmenni sem höfðu
jákvæða afstöðu til minnihlutahópsins sem þau tilheyrðu voru einnig með betra
sjálfstraust en þau sem höfðu það ekki. Því má álíta að menningarlegt fjölbýli sem
byggir á samþættingu sé góður kostur í margbreytilegu samfélagi sem miðar að
þroska og jafnrétti allra þegna.
Islensk fjölmenning
íslendingar voru tiltölulega einangraðir frá öðrum þjóðum öldum saman og má því
ætla að hér hafi menning verið nokkuð einsleit. Á 19. öld bárust ný viðhorf og siðir
til landsins í vaxandi mæli. Tuttugasta öldin var öld mikilla tæknibreytinga og fram-
fara og smám saman hefur ýmiss konar fjölbreytni í mannlífinu vaxið samfara aukn-
um samskiptum við aðrar þjóðir. Fólk sem fluttist hingað var gjarnan frá Norður-
Evrópu og Norður-Ameríku og varð í flestum tilvikum virkt í íslensku samfélagi
97