Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Side 117

Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Side 117
GUÐRÚN STEFÁNSDÓTTIR meira skipulag og skýrari umgjörð. Því þarf að skapa öryggi í umhverfi þeirra með ákveðnum reglum þannig að börnin hafi möguleika á að þekkja persónur, staði, athafnaraðir og fyrirbæri í umhverfinu og öðlast þannig öryggi (Knill 1990, Vinter- hoj 1978, Vilhelmsen 1992). Aðferðin „skipulögð boðskipti" felur í sér að notað er svokallað „dagskipulag" til þess að skapa umgjörð fyrir hvern dag vikunnar. Not- aðir eru kassar, töflur eða pokar sem í er settur ákveðinn hlutur sem tákn fyrir það sem á að fara að gera hverju sinni, t.d. skeið fyrir að borða, bolli fyrir að drekka o.s.frv. Barnið fær hlutinn í hendurnar og því er sagt með táknum og/eða orðum hvað er í vændum og það síðan látið endurtaka sjálft það sem sagt var. Jafnframt er lögð mikil áhersla á að merkja og skipuleggja umhverfi barnsins í því skyni að auka öryggi þess og gera því kleift að þekkja nánasta umhverfi. Aðferðin er enn mikið notuð þótt margir hafi gagnrýnt hana á síðari árum. Sú gagnrýni snýst um að börn- unum sé stýrt of mikið, skipulagið sé of stíft, gefi ekki rúm fyrir nýjar upplifanir og laði ekki fram frumkvæði og sjálfstæði barnsins. Afleiðing þess er talin verða sú að börnin skorti frumkvæði og þau loki sig af frá umhverfinu (Jacobsen 1992). Á allra síðustu árum hefur umræðan því snúist um að kafa þurfi enn dýpra og skoða í nýju ljósi forsendur þess að mikið fötluð börn eigi árangursríkt samspil við mótaðila sína frá upphafi (Nafstad og Rodbroe 1998). Með bakgrunn í rannsóknum á fyrstu tengslamyndun móður og barns hefur hópur norræns fagfólks, þar með tal- ið frá Islandi, unnið að gerð athugunarlíkans sem gengur undir heitinu „þroskapró- fíllinn" („utviklingsprofilen"). Þessi vinna hefur farið fram á vegum norræns fræða- seturs „Nordisk Uddanelsescenter for Dovblindepersonale" sem norræna ráðherra- nefndin rekur. Stjórn verkefnisins er í höndum Önnu Nafstad frá Noregi og Inger Röbroe frá Danmörku. í rannsókninni sem hér er lýst var alfarið stuðst við lýsingar þeirra á prófílnum. Fyrirlögn þroskaprófílsins og fyrirgjöf hefur ekki verið stöðluð enda er frekar litið á hann sem athugunarlíkan en þroskapróf (Nafstad 1996). Pró- fíllinn er ætlaður til greiningar á tengslum barnsins við umhverfi sitt og mótaðila sína. Hann hefur hingað til aðallega verið notaður við athuganir á boðskiptum daufblindra en í þeirri rannsókn sem hér er lýst er hann notaður til viðmiðunar í mati á boðskiptum þeirra barna sem þátt tóku í rannsókninni. Hvað eru boðskipti? Fram á sjöunda áratug þessarar aldar var algengt að halda því fram að nýfætt barn væri óvirkt og ekki fært um að taka þátt í samspili við aðra manneskju. Það sýndi aðeins ósjálfráð viðbrögð og upplifði veröldina sem ruglingslega og brotakennda. Mikilvægi boðskipta fyrir þroska barnsins var ekki gefinn gaumur fyrr en barnið fór sjálft að nota einföld merkjaorð um það leyti sem það varð eins árs. Alþjóðlegar rannsóknir hafa hins vegar gjörbreytt ríkjandi viðhorfum til getu ungbarna. Fræði- menn fóru að átta sig á að boðskiptaferlið hjá svo ungum börnum er sérstakur þátt- ur í þroska þeirra. Rannsóknir hafa leitt í ljós að ungbarnið hefur eðlislæga tilhneig- ingu til að leita sambands við annað fólk. Allt frá fyrstu stundu er ungbarnið reiðu- búið að hefja samspil við fullorðna sem í kringum það eru og líta má á barnið sem virkan mótaðila frá fæðingu (Ainsworth 1967,1973,1978, Bowlby 1969, 1973, Bates 1979,1980, Stern 1985,1991,1992). Þessar rannsóknir hafa m.a. breytt þeim viðhorf- 115
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.