Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Síða 117

Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Síða 117
GUÐRÚN STEFÁNSDÓTTIR meira skipulag og skýrari umgjörð. Því þarf að skapa öryggi í umhverfi þeirra með ákveðnum reglum þannig að börnin hafi möguleika á að þekkja persónur, staði, athafnaraðir og fyrirbæri í umhverfinu og öðlast þannig öryggi (Knill 1990, Vinter- hoj 1978, Vilhelmsen 1992). Aðferðin „skipulögð boðskipti" felur í sér að notað er svokallað „dagskipulag" til þess að skapa umgjörð fyrir hvern dag vikunnar. Not- aðir eru kassar, töflur eða pokar sem í er settur ákveðinn hlutur sem tákn fyrir það sem á að fara að gera hverju sinni, t.d. skeið fyrir að borða, bolli fyrir að drekka o.s.frv. Barnið fær hlutinn í hendurnar og því er sagt með táknum og/eða orðum hvað er í vændum og það síðan látið endurtaka sjálft það sem sagt var. Jafnframt er lögð mikil áhersla á að merkja og skipuleggja umhverfi barnsins í því skyni að auka öryggi þess og gera því kleift að þekkja nánasta umhverfi. Aðferðin er enn mikið notuð þótt margir hafi gagnrýnt hana á síðari árum. Sú gagnrýni snýst um að börn- unum sé stýrt of mikið, skipulagið sé of stíft, gefi ekki rúm fyrir nýjar upplifanir og laði ekki fram frumkvæði og sjálfstæði barnsins. Afleiðing þess er talin verða sú að börnin skorti frumkvæði og þau loki sig af frá umhverfinu (Jacobsen 1992). Á allra síðustu árum hefur umræðan því snúist um að kafa þurfi enn dýpra og skoða í nýju ljósi forsendur þess að mikið fötluð börn eigi árangursríkt samspil við mótaðila sína frá upphafi (Nafstad og Rodbroe 1998). Með bakgrunn í rannsóknum á fyrstu tengslamyndun móður og barns hefur hópur norræns fagfólks, þar með tal- ið frá Islandi, unnið að gerð athugunarlíkans sem gengur undir heitinu „þroskapró- fíllinn" („utviklingsprofilen"). Þessi vinna hefur farið fram á vegum norræns fræða- seturs „Nordisk Uddanelsescenter for Dovblindepersonale" sem norræna ráðherra- nefndin rekur. Stjórn verkefnisins er í höndum Önnu Nafstad frá Noregi og Inger Röbroe frá Danmörku. í rannsókninni sem hér er lýst var alfarið stuðst við lýsingar þeirra á prófílnum. Fyrirlögn þroskaprófílsins og fyrirgjöf hefur ekki verið stöðluð enda er frekar litið á hann sem athugunarlíkan en þroskapróf (Nafstad 1996). Pró- fíllinn er ætlaður til greiningar á tengslum barnsins við umhverfi sitt og mótaðila sína. Hann hefur hingað til aðallega verið notaður við athuganir á boðskiptum daufblindra en í þeirri rannsókn sem hér er lýst er hann notaður til viðmiðunar í mati á boðskiptum þeirra barna sem þátt tóku í rannsókninni. Hvað eru boðskipti? Fram á sjöunda áratug þessarar aldar var algengt að halda því fram að nýfætt barn væri óvirkt og ekki fært um að taka þátt í samspili við aðra manneskju. Það sýndi aðeins ósjálfráð viðbrögð og upplifði veröldina sem ruglingslega og brotakennda. Mikilvægi boðskipta fyrir þroska barnsins var ekki gefinn gaumur fyrr en barnið fór sjálft að nota einföld merkjaorð um það leyti sem það varð eins árs. Alþjóðlegar rannsóknir hafa hins vegar gjörbreytt ríkjandi viðhorfum til getu ungbarna. Fræði- menn fóru að átta sig á að boðskiptaferlið hjá svo ungum börnum er sérstakur þátt- ur í þroska þeirra. Rannsóknir hafa leitt í ljós að ungbarnið hefur eðlislæga tilhneig- ingu til að leita sambands við annað fólk. Allt frá fyrstu stundu er ungbarnið reiðu- búið að hefja samspil við fullorðna sem í kringum það eru og líta má á barnið sem virkan mótaðila frá fæðingu (Ainsworth 1967,1973,1978, Bowlby 1969, 1973, Bates 1979,1980, Stern 1985,1991,1992). Þessar rannsóknir hafa m.a. breytt þeim viðhorf- 115
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184

x

Uppeldi og menntun

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.