Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Side 126

BOÐSKIPTI MIKIÐ FATLAÐRA BARNA
4. „Eins og" rétta-og-taka-aftur-leikir meö sameiginlegan hlut. Barnið ræður nú yfir
grundvallarþáttum þess sem þarf til í samspilinu „frumkvæði - svar". Athygli
barnsins getur því beinst að þriðja hlutnum. Mikilvægt er að byggja á því
sem barnið þekkir og það hefur áhuga á. Ef það er haft að leiðarljósi mun
bamið t.d. að eigin frumkvæði reyna að nálgast hlut sem mótaðili þess réttir
að því. Hlutverk mótaðilans er að sleppa hlutnum. Um leið og mótaðilinn
réttir barninu hlutinn þarf hann að sýna því áhuga sinn á því að fá hlutinn
aftur með því að halda honum föstum örstutta stund áður en hann sleppir
honum. Eftir að barnið hefur tekið við hlutnum mun það að stuttri stund
liðinni oftast nær taka sér stutt hlé (sbr. samspilshring). Á meðan á hléi
barnsins stendur tekur mótaðilinn hlutinn aftur. Hann bregst því við hléi
barnsins eins og það segi: „Nú mátt þú fá hlutinn en ég hef ennþá áhuga á
honum og hvað þú gerir við hann?"
5. Raunverulegir rétta-og-taka-aftur-leikir með sameiginlegan hlut. Barnið hefur
fengið tækifæri til að upplifa að margir hlutir í umhverfi þess hafa tilgang en
á þessu stigi eykst áhugi þess bæði á mótaðila og hlutum í umhverfinu. Mikil-
vægt er að barnið og mótaðili þess deili áhuga á sömu hlutum í umhverfinu.
Barnið áttar sig á að mótaðilinn getur bæði gert það sama og það sjálft og
hann getur hjálpað því að gera skemmtilegar breytingar og skoða hlutina á
nýjan hátt. Mótaðilinn útfærir eitthvað sem barnið ræður ekki ennþá við en
það fær fullvissu um að það geti lært það vegna þess að það er svo nálægt
því sem það kann nú þegar. Merki um að barnið hafi náð þessu stigi er þegar
það réttir mótaðilanum markvisst hlutinn og vill síðan fá hann aftur til baka.
6. Raunverulegt samspilsmynstur. Smátt og smátt eykst gagnkvæmnin í samspil-
inu sem og gæði þess. Samspil um hluti snýst um samvinnu milli barnsins
og mótaðila þess um að kanna ólíka eiginleika hluta. Sést þetta oft í venju-
bundnum athöfnum eins og t.d að klæða sig.
Tafla 4
Boðskipti
1.-2. Merki um tilfinningalega tjáningu. Mótaðili barnsins svarar merkjum þess
bæði meðvituðum og ómeðvituðum eins og barnið sé að eiga frumkvæði að
boðskiptum og að tjá tilfinningar sínar. Þetta verður til þess að samspilið
þróast og með tímanum er hægt að túlka það sem barnið er að tjá sig um. Til
að athuga þetta þarf að gera sér grein fyrir virknistigum barnsins og við-
brögðum barnsins í samspilshring.
3. Líkamleg staðsetning hluta / heildar í rými. í félagslegu samspili verður ein hreyf-
ing (t.d. í hreyfileik) merki um allan leikinn. Barnið sýnir t.d að það er að
124