Hugur - 01.01.1994, Síða 19

Hugur - 01.01.1994, Síða 19
HUGUR Aðferðafrœði í anda Rawls 17 Hugmynd um réttlœtingu Ef við styðjumst við reglukenningar og lögmál þegar við rétt- lætum eða gagnrýnum stofnanir, hvernig réttlætum eða gagnrýnum við þá reglurnar og lögmálin? Ef við umorðum þessa spurningu sem svo: Gagnvart hverjum erum við að réttlæta kenningar okkar? — verðum við kannski einhverju nær. Ástæðan er sú að fylgjendur aðferðafræði í anda Rawls líta á réttlætingu sem ferli þar sem dregið er úr ágreiningi við ákveðin hóp andstæðinga á sanngjarnan og skynsamlegan máta. Eða eins og Rawls útskýrir í einni af síð- ustu (og því minnst lesnu) málsgreinunum í Kenningu um réttlæti: réttlæting er rökræða við þá sem við erum ósammála, eða okkur sjálf þegar við erum á báðum áttum. Hún gerir ráð fyrir að um árekstur sjónarhorna sé að ræða og að við leitumst við að sannfæra aðra, eða okkur sjálfa, um sanngirni þeirra reglna sem við byggjum skoðanir okkar og dóma á. Þar sem henni er ætlað að sætta með skyn samlegum rökum, þá byrjar réttlæting á því sem allir aðilar deilunnar eiga sameiginlegt. Ef allt er eins og best verður á kosið, þá felst í því að rökstyðja réttlætishugmynd gagnvart einhverjum að færa sönnur á réttlætislögmál hugmyndarinnar á grundvelli forsendna sem báðir aðilar fallast á: afleiðingarnar af þessum lögmálum verða síðan einnig að koma heim og saman við yfirvegaða dóma okkar. Einföld sönnun er því ekki réttlæting. Sönnun sýnir einungis fram á rökleg tengsl milli fullyrðinga. En sannanir verða að réttlætingum þegar við í sameiningu föllumst á upphafsatriðin, eða þá að niðurstöðurnar eru svo víðfeðmar og knýjandi að þær sannfæra okkur um trúverðug- leika þeirra hugmynda sem fram koma f forsendunum.^ Það er margt sem þessi málsgrein segir beint um réttlætingar eða gefur í skyn, enda er hér að finna nokkrar fullyrðingar sem sumar víkja talsvert frá áhrifaríkum hugmyndum um réttlætingar í sögu siðfræðinnar. í fyrsta lagi þá felst í þessum hugmyndum Rawls afneitun á því að réttlætingar byggi á sjálfljósum lögmálum, sérstaklega þegar slík lögmál eru á einhvern máta utan við siðfræðina, svo sem skyn- semi, guð eða mannlegt eðli, eða byggi á sértækum sannleika, gildum eða „ytri“ náttúrulögmálum sem eru hluti af eðli eða gerð 9 A Theory of Justice, s. 580-81. Sjá einnig Political Liberalism, s. 100 og Chael Perelman, Justice (New York: Random House, 1967), s. 64.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Hugur

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.