Hugur - 01.01.1994, Qupperneq 74

Hugur - 01.01.1994, Qupperneq 74
72 Þorsteinn Gylfason HUGUR haldið fram með því að höfða til samvizku manna og sektarkenndar, en ekki til viðurlaga.11 Og eins og hin siðfræðilega tvfhyggja er einn hornsteinn kenningakerfis Mills (ekki síður en Marx) — hann hafði numið hana af Hume sem heita má höfundur hennar — þá er reglingur athafnasiðfræðinnar einnig til hans sóttur. Mill segir í Nytjastefnunni: „Sá sem bjargar náunga sínum frá drukknun gerir rétt, hvort sem honum gengur skyldurækni til eða umbunarvon. Sá sem svíkur vin í tryggðum er sekur um glæp, jafnvel þótt honum gangi það til að styðja annan vin sem hann á meira gott að gjalda."12 Og loks er það þriðji hausinn og sá ófrýnilegasti. Með honum brýnir dofrinn fyrir okkur markvísi þeirrar mannlegu breytni sem siða- reglurnar kveða á um, hvort sem þeim er nú fylgt eða ekki. Samkvæmt þessari markhyggju miðar allt sem við gerum eða látum vera að einhverjum markmiðum, og á endanum að einu markmiði sem er ánægja okkar, vellíðan eða hamingja. Því eitthvert endanlegt markmið hljótum við að hafa: annars væri, eins og Aristóteles segir réttilega í upphafi Siðfrœði sinnar, „ekkert endanlegt svar við spurn- ingunni um markmið okkar svo að öll löngun yrði eftirsókn eftir vindi“. Og hann bætir við: „Ef eitthvert markmið okkar er slíkt að við viljum ná því einu sjálfs þess vegna og keppum að öllum öðrum vegna þessa eina markmiðs, þá blasir við að þetta eina væri hið eina góða og æðst gæða.“12 Samkvæmt nytjastefnunni er ánægjan einasta markmið manna sem þeir geta valið sjálfs þess vegna og einskis annars. Og Marx var sama sinnis í öllum höfuðatriðum. ^ Til marks um það er ástæðulaust að hafa hér taumlaust raus flestra þeirra sem telja sig fylgismenn hans um það sem þeir kalla „praxis“; það er svo skelfing leiðinlegt. Nær er að vísa aftur til bókar hans Þýzkrar heim- speki þar sem hann bregður upp sveimhyglissýn sinni á fagurt mannlíf í framtíðinni: „Þá geta allir gert það sem þá langar til,“ segir hann. „I dag geri ég eitt, á morgun annað. Fer á dýraveiðar í fyrramálið, í lax 11 Garðar Gíslason, „Um réttarreglur og siðferðisreglur“ i Úlfljóti XXIV, 4 (1971) s. 304 12 J.S. Mill, Utilitarianism (útg. M. Warnock, London: Fontana, 1962), s. 281. 13 Aristóteles, Ethica Nicomachea, 1094a. 14 Sbr. Eugene Kamenka, Marxism and Ethics (London og New York, 1969), s. 44-51.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Hugur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.