Hugur - 01.01.1994, Qupperneq 87

Hugur - 01.01.1994, Qupperneq 87
HUGUR Að gera eða að vera 85 IX Vilji og siðferði Eitt viðfangsefni Aristótelesar í Siðfrœðinni er breyskleiki: sá breyskleiki sem Páll postuli lýsir með þessum orðum „Þvf hið góða sem ég vil gjöri ég eftki, cn hið vonda sem ég ekki vil það gjöri ég“; og Helgi Hálfdánarson í Helgakveri þar sem hann segir: Syndirnar eru misstórar, og verðskulda misjafna hegning. Sumar eru breyzkleikasyndir, sprottnar af því að viljinn til hins góða er eigi nógu sterkur, sumar ásetningssyndir, beinlínis sprottnar af illum vilja. Breyzk - leikasyndir koma þrál'all fyrir hjá guðhræddum mönnum, en ásetningssyndir hjá guðlausum . . . Breyzkleikasynd er oft hendir sama mann heitir brestur, en sú synd sem orðin er að drottnandi vana er kölluð löstur. ^ Nú hefur Aristóteles þá kenningu um breyskleikann sem okkur hlýlur að sýnast furðanleg við fyrstu sýn. Hann segir — og notar þá hugtak sitt proairesis — að breyskur maður velji ekki kostinn sem hann tekur. En við vitum öll að breyskur maður sem fellur fyrir freistingu — fær sér kannski í staupinu þegar hann veit mætavel að það má hann alls ekki gera eins og á stendur — er með fullu ráði og rænu; hann getur meira að segja beitt hvers konar brögðum í fallinu af dæmalausri hugvitssemi. Af þessum sökum hljótum við að skilja kenningu Aristótelesar svo að hann neiti því að til sé réttncfnt val — proairesis — sem sé einungis „tæknilegt val“ sem kalla má — í þeim víða skilningi orðsins „tækni“ að tækni þurfi til að komast yfir helmingi meira að drekka en manni er ætlað í veizlu, eða til að draga konu vinar síns á tálar. Sú er þá skoðun Aristótelesar að til þess að urn val á tækni eða aðferðum geti verið að ræða — til dæmis val prentara eða læknis á aðferðum sem iðnir þeirra leyfa — þurfi ævinlega annað val að búa að baki: kannski val þeirrar köllunar f lífinu að sjá fólki fyrir lesefni, eða líkna sjúkum. Þar með velur breyskur maður ckki; það gerir hins vegar óhófsmaðurinn sem kom til veislunnar til að drekka sem mest, hvað sem hver segði, eða þá flagarinn sem skeytir ekki um hver á hvaða konu því köllun hans er að komast yfir hana 27 Helgi Hálfdánarson, Krístilegur barnalcerdómur, (Kaupmannahöfn, 1924 [12 prentun]) s. 36-37.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Hugur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.