Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Síða 131

sem voru 5700 í Háskóla Íslands á árinu 2004. Þessi leið er í samræmi við þá hefð sem
skapast hefur í því velferðarsamfélagi sem er á Íslandi og er sú leið sem er flestum í
Háskóla Íslands að skapi.
Leið 1: Ríki greiði 600.000 kr. með 5200 virkum nemendum. 5200 virkir nemendur
myndu greiða 120.000 kr. í skólagjöld og 500 virkir nemendur myndu greiða 720.000
kr. í skólagjöld.
Leið 2: Ríki greiði 720.000 kr. með 4333 virkum nemendum sem greiði engin skóla-
gjöld en 1367 nemendur greiði 720.000 kr. skólagjald.
Leið 3: Ríki greiði 547.368 kr. með 5700 virkum nemendum og hver þeirra greiði
172.632 kr. í skólagjöld.
Leiðir 1 og 2 hafa í för með sér mismunun og er hætt við að þær leiðir mæti andstöðu.
Báðar þessara leiða krefjast þess að tekið verði upp miðlægt aðgangsstýrikerfi til þess
að velja þá sem greiða þyrftu skólagjöld. Það má að vísu halda því fram að ekki sé
óeðlilegt að óhefðbundnir (eldri) nemendur sem stunda hlutanám með vinnu greiði
skólagjöld þótt yngri nemendur í fullu námi geri það ekki.
Leið 3 leiðir ekki til mismununar og ekki er nauðsynlegt að taka upp miðlæga að-
gangsstýringu en hún jafngildir að ríkisskólar fá sömu heimild til innheimtu skóla-
gjalda og einkaskólarnir hafa nú. Þau skólagjöld myndu lenda á öllum nemendum á
háskólastigi og munu einhverjir vafalaust halda því fram að hún sé ósanngjarnari en
leiðir 1 og 2.
Viðhorf mitt er að gera þurfi verulegar breytingar á núverandi fjármögnunarkerfi
háskólastigsins. Annaðhvort auka fjárveitingar verulega, hækka einingarverð og
greiða fyrir alla nemendur eða taka afstöðu til nokkurra valkosta sem byggja á að-
gangstakmörkunum og skólagjöldum. Háskólarnir og stjórnvöld verða að taka af-
stöðu til þessara valkosta.
Ingjaldur Hannibalsson er prófessor
við Viðskipta- og hagfræðideild Háskóla Íslands
I N G J A L D U R H A N N I B A L S S O N
131