Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Blaðsíða 41

Eigin reynsla í vettvangsnámi og samskipti við viðtökukennara eru alls staðar efst
eða ofarlega á blaði. Niðurstöður koma ekki á óvart vegna þess að erfið viðfangsefni
kennara tengjast vettvangi með mjög beinum hætti. Athygli vekur hve margir nefna
persónulegar pælingar. Sú hlið starfshæfninnar sem snýst um að gera (þ.e. ráða við
erfið viðfangsefni) virðist samkvæmt þessu vera mjög tengd vettvangi; þ.e. nemarn-
ir læra helst til verka með beinni þátttöku í skólastarfi.
Breytingar á viðhorfum til eigin hæfni og helstu áhrifavaldar
Sjö nemar skrifuðu í lok síðasta námsárs frásögn af námsferlinu, þar sem þeir beindu
athyglinni að breytingum á viðhorfum, m.a. til eigin hæfni, hvort sem um atvik eða
tímabil var að ræða, og hvort sem ferlið liggur fram á við eða aftur. Níu nemendur
gáfu sig fram í þetta verkefni en einungis sjö þeirra luku því. Hér verður einungis
gefið stutt yfirlit yfir hvað breyttist og helstu áhrifavalda; þ.e. hvað það var sem helst
virðist hafa leitt til breytinga. Ekki verður gerð hér grein fyrir frásögn hvers og eins,
heldur verður leitast við að draga saman nokkra meginþræði í frásögnunum og út-
skýra þá.
Allir nemarnir segja að þeir læri margt áhugavert og uppbyggilegt á námskeiðum,
bæði fræðilegt og hagnýtt sem smátt og smátt efli hæfni þeirra. Margir minnast á að
nytsemi hins fræðilega komi oft ekki í ljós fyrr en löngu eftir að námskeiði lýkur.
Nokkur atriði vekja sérstaka athygli varðandi breytingar og áhrif á þær.
1. Í flestum tilvikum eru breytingar sem lýst er mjög persónulegar, tengjast tilfinn-
ingum, áhuga og sjálfstrausti, þ.e. því „að vera“ (sjá mynd 1). Slíkar tilfinn-
ingar þróast ekki bara fram á við; stundum minnkar trúin á eigin getu – eða
áhuginn á starfinu.
2. Mjög algengt er að breytingarnar tengist vettvangsnámi. Í vettvangsnámi
virðist reyna bæði á faglegan og persónulegan styrk nemanna.
3. Hvað varðar áhrifavalda eða stuðning, þá virðast persónuleg tengsl skipta
sköpum; þá er átt við tengsl við samnemendur, kennara í vettvangsnámi og
einkum þó „góða kennara“ í KHÍ. Áhugi á náminu, starfinu og á því „hvernig
kennari ég vil vera“ og sjálfsmat virðast gjarnan ráðast af slíkum persónu-
legum tengslum.
Til að útskýra hvað átt er við verður vitnað í nokkur viðtöl hér á eftir.
Einn neminn segir að í skólaheimsókn á fyrsta misseri hafi hún „vaknað einhvern
veginn til lífsins.“ Þetta er greinilega „mjög áhugavert starf“; hún var samt óörugg og
kveið að mörgu leyti fyrir vettvangsnámi á öðru misseri. „Hvað ef ég réði svo ekkert
við krakkana?“ Allt gekk vel hjá henni: „Þessi tími var hreint út sagt frábær. Ég vakn-
aði á morgnana full af eldmóði til að takast á við daginn og gaf mig alla í þetta.“ Í
vettvangsnámi á fjórða misseri, sem tengdist kennslu yngri barna, var samband
hennar og samnemanda slæmt við viðtökukennara og þær lentu í faglegum ágrein-
ingi við kennarann. Kennsluáætlunin þótti óraunhæf, sem reyndist svo ekki vera rétt.
„Þetta dró rosalega úr áhuga mínum á náminu…“ „núna gat ég ekki séð fyrir mér að
R A G N H I L D U R B J A R N A D Ó T T I R
41