Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Blaðsíða 80

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Blaðsíða 80
sem eldri bækur geta verið notaðar samhliða, eða í stað nýrri bóka. Notkun bóka getur einnig verið mismunandi frá ári til árs og á milli skóla. Til þess að fá vitneskju um hvaða bækur eru notaðar þyrfti að gera rannsókn á raunverulegri notkun þeirra í grunnskólunum en það var fyrir utan megináherslur þessarar rannsóknar. Einnig var áhugavert að taka eldri námsbækur með til þess að eiga möguleika á því að skilja sögulegar breytingar og samfellu í birtingamyndum Afríku og framandleika. Áhersla á eldri bækur felur þó í sér að afmörkun rannsóknarinnar sem rannsókn á grunn- skólabókum raskast nokkuð þar sem skilgreining á skólastigunum hefur breyst tölu- vert í gegnum tíðina. Eins og fram kemur í inngangi Inga Sigurðssonar og Lofts Guttormssonar í ritinu Alþýðumenning á Íslandi 1830–1930 tóku lög um uppfræðslu barna í skrift og reikningi ekki gildi á Íslandi fyrr en árið 1880 og á síðustu áratugum 19. aldarinnar risu eigin- legir barnaskólar (Ingi Sigurðsson og Loftur Guttormsson, 2003). Sumar af elstu bók- unum eru því ekki grunnskólabækur í nútímaskilningi þess orðs en segja engu að síð- ur sína sögu um viðhorf og ímyndir í námsbókum fyrr á tímum. Annar ókostur við að nota bækur frá ólíkum tíma tengist því hversu margar bókanna höfðu verið end- urútgefnar nokkrum sinnum, gjarnan í örlítið breyttri mynd. Eins og fyrr er sagt fól hluti rannsóknarinnar í sér könnun á tíðni ákveðinna fyrirbæra í bókunum með notk- un gátlista og því mikilvægt að skilgreina hvenær bók væri það mikið breytt að hún ætti að birtast aftur í gátlistanum. Hugtakanotkun gat til dæmis hafa breyst mikið eða köflum verið bætt við, svo nauðsynlegt þótti að setja nýrri útgáfu bókarinnar inn í gagnasafnið eins og um nýja bók væri að ræða. Þessu tengt má nefna að skilgreina varð hvenær litið var svo á að bækur fjölluðu um Afríku. Ákveðið var að útiloka bæk- ur þar sem heiti heimsálfunnar kom fyrir en ekki var um neina eiginlega umfjöllun um álfuna að ræða. Ákveðnar bækur voru á gráu svæði og þá sérstaklega bækur þar sem minnst var á Tyrkjaránið en þær voru ekki taldar með, þá aðallega vegna þess að um mjög stutta umfjöllun var að ræða. Í bók Gunnars Karlssonar segir, til dæmis: „Þá komu hingað sjóræningjar frá Alsír í Norður-Afríku og rændu fjölda fólks og fluttu það með sér í þrældóm til heimalands síns.“ … „Því er þetta kallað Tyrkjarán að Al- sír tilheyrði Tyrkjaveldi þegar þessir atburðir gerðust“ (1999 [1986]), bls. 46). Önnur vandkvæði rannsóknarinnar tengjast smæð íslensks samfélags. Markmið hennar er ekki að gagnrýna einstaka höfunda eða nálgun þeirra, heldur að skoða upplýsingar um ákveðna félagslega skilgreinda hópa og sögulega tengingu þeirra við eldri birtingarmyndir. Mannfræðingurinn James Clifford (1988) hefur bent á að orðræðugreining er að mörgu leyti ósanngjörn gagnvart höfundum verkanna því hún hefur í raun ekki áhuga á þeim boðskap sem þeir vilja koma á framfæri heldur tengslum verka þeirra við önnur verk. Höfundar námsbóka eru einnig mótaðir að einhverju leyti af ráðandi viðmiðum í eigin samfélagi og þeim þörfum sem námsbók- in á að uppfylla. Hér er augljóslega ekki verið að meta gæði bókanna í heild enda ein- göngu ákveðnir hlutar bókanna skoðaðir. Ágætar námsbækur geta óafvitandi endur- tekið eða átt þátt í að skapa ákveðnar staðalmyndir. Það sem gerir námsbækur einmitt sérlega áhugaverðar er að þær endurspegla að einhverju leyti heimssýn þess samfélags sem höfundarnir tilheyra og þá þekkingu sem þykir rétt, eðlileg og hlut- laus í því samhengi. M E N N T A Ð A R O G V I L L T A R Þ J Ó Ð I R : 80
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152

x

Uppeldi og menntun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.